Learn Greek with Comprehensible Greek Audiobooks

---

PATROLOGOS edutainment

Ἀγαθὴ ἅμιλλα ἀνελάβατε πρὸς τοὺς μοναχοὺς τῆς Αἰγύπτου, ἀφοῦ ἀποφασίσατε νὰ τοὺς φθάσετε καὶ νὰ τοὺς ξεπεράσετε μὲ τὴν ἐνάρετη ἀσκητικὴ ζωή σας. Διότι ἤδη ἔχετε καὶ σεῖς μοναστήρια καὶ ὁ μοναχικὸς βίος ἐκπροσωπεῖται καλὰ μὲ τὸ παράδειγμά σας. 

Δικαιολογημένα λοιπόν θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ἐπαινέση αὐτὴ τὴν πρόθεσή σας, καὶ μὲ τὶς προσευχές σας εἴθε ὁ Θεός νὰ τὴν ἐκπληρώσῃ. 

Ἐπειδὴ ὅμως ζητήσατε νὰ μάθετε κι ἀπὸ μένα περὶ τῆς πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἀντωνίου, πῶς ἄρχισε τὴν ἀσκητική του ζωή, καὶ ποιὸς ἦταν πρὶν ἀπ’ αὐτήν, καὶ ποιό ἦταν τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, καὶ ἂν εἶναι ἀληθινὰ ὅσα λέγονται περὶ αὐτοῦ, γιὰ νὰ μπορέσετε, ἔτσι, καὶ σεῖς νὰ μιμηθῆτε τὸν ζῆλο του, γι’ αὐτὸ, μὲ πολλὴ προθυμία δέχτηκα τὴν παράκλησή σας. 

Διότι καὶ γιὰ μένα εἶναι μεγάλο τὸ κέρδος καὶ ἡ ὠφέλεια ποὺ λαμβάνω ἀπὸ τὴ μνημόνευση καὶ μόνο τοῦ Ἀντωνίου. Γνωρίζω δέ, ὅτι καὶ σεῖς, μόλις ἀκούσετε γι’ αὐτόν, μαζὶ μὲ τὸ θαυμασμό ποὺ θὰ νοιώσετε πρὸς τὸν ἄνθρωπο, θὰ θελήσετε καὶ θὰ ζηλέψετε νὰ μιμηθῆτε τὴν πρόθεσή του. Διότι ὁ βίος τοῦ Ἀντωνίου εἶναι γιὰ τοὺς μοναχοὺς ἕνα σπουδαῖο πρότυπο ἀσκητικῆς ζωῆς. 

Νὰ μὴν ἀπιστήσετε, λοιπόν, σὲ ὅσα ἀκούσατε περὶ αὐτοῦ, ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ σᾶς τὰ διηγήθηκαν, ἀλλὰ μᾶλλον νὰ νομίζετε ὅτι ὀλίγα μόνον ἔχετε ἀκούσει ἀπὸ αὐτούς· Γιατὶ μόλις τόσα κατώρθωσαν ἐκεῖνοι νὰ σᾶς διηγηθοῦν. 

Ἐπίσης κι ἐγώ, ἀπ' τὴ μεριά μου, ἐφόσον παρακινήθηκα ἀπὸ σᾶς, θὰ σᾶς στείλω μὲ αὐτὴ τὴν ἐπιστολή μου ὅσα μπόρεσα νὰ σημειώσω, ἐνθυμούμενος ὀλίγα σχετικὰ μ’ ἐκεῖνον· ἀλλὰ καὶ σεῖς μὴν παύετε νὰ ρωτᾶτε ὅσους ἔρχονται μὲ τὰ πλοῖα πρὸς τὰ δικά σας μέρη. Διότι ἴσως, μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ, λέγοντας δηλαδή ὁ καθένας αὐτὸ ποὺ γνωρίζει, κατορθωθῇ σὲ κάποιο βαθμό νὰ ὁλοκληρωθῇ ἐπαξίως ἡ ἱστορία ἐκείνου. 

Καὶ ἤθελα, ὅταν ἔλαβα τὴν ἐπιστολή σας, νὰ προσκαλέσω μερικοὺς ἀπὸ τοὺς μοναχούς, καὶ εἰδικά ἐκείνους ποὺ συνήθιζαν νὰ τὸν ἐπισκέπτωνται πολὺ συχνά, γιὰ νὰ μάθω, ἴσως, κάτι περισσότερο κι ἔτσι νὰ καταφέρω νὰ σᾶς γράψω μιὰ πληρέστερη διήγηση. 

Ἐπειδὴ ὅμως ἡ ἐποχὴ γιὰ τὰ θαλασσινὰ ταξίδια πλησίαζε πρὸς τὸ τέλος της καὶ ὁ κομιστὴς τῶν ἐπιστολῶν βιαζόταν νὰ φύγη, γι’ αὐτὸ ἔσπευσα νὰ γράψω τὴν ἐπιστολή πρὸς τὴν εὐλάβειά σας, μὲ ὅσα ὁ ἴδιος γνωρίζω καὶ μὲ ὅσα μπόρεσα νὰ μάθω ἀπὸ τὸν ἴδιο, γιατὶ πολλὲς φορὲς τὸν εἶδα ἐφόσον ἔζησα κοντά του γιὰ ἀρκετὸ χρονικό διάστημα καὶ μάλιστα τοῦ ἔχυνα νερὸ στὰ χέρια του γιὰ νὰ πλυθῆ. 

Καὶ σὲ κάθε περίπτωση φρόντισα νὰ εἶναι ὅλα ἀληθινὰ αὐτὰ ποὺ ἔγραψα, ὥστε ἂν κανεὶς ἀκούση περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ νὰ μὴν ἀπιστήση καὶ ἂν μάθη λιγότερα ἀπ’ αὐτὰ ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ μάθη νὰ μὴν περιφρονήση τὸν ἄνδρα. 

1. Ὁ Ἀντώνιος ἦταν Αἰγύπτιος ὡς πρὸς τὴν καταγωγὴ. Οἱ γονεῖς του ἦταν ἀρχοντικῆς καταγωγῆς καὶ κάτοχοι ἀρκετῆς περιουσίας. Καὶ ἐφ’ ὅσον ἦταν αὐτοί Χριστιανοὶ, χριστιανικῶς ἀνετρέφετο καὶ αὐτός. 

Καὶ ὅσο ἦταν μικρὸ παιδί, ἀνατρεφόταν κοντά στοὺς γονεῖς του καὶ ἄλλο τίποτε δὲν ἤξερε ἐκτὸς ἀπὸ αὐτοὺς κι ἀπὸ τὸ σπίτι του. Ὅταν ὅμως μεγάλωσε καὶ ἔγινε νέος καὶ ψήλωσε ἀρκετά, καθόλου δὲν ἐπεθύμησε νὰ μάθη γράμματα, διότι ἤθελε ν’ ἀποφύγῃ τὴν συναναστροφή μὲ τὰ ἄλλα παιδιά τῆς ἡλικίας του· ὅλη του ἡ ἐπιθυμία ἦταν νὰ μένη ἄπλαστος μέσα στὸ σπίτι του, ὅπως εἶναι γραμμένο στὴ Γραφὴ καὶ γιὰ τὸν Ἰακώβ. 

Πήγαινε ὅμως στὴν ἐκκλησία μαζὶ μὲ τοὺς γονεῖς του καὶ οὔτε ραθυμοῦσε, στὰ παιδικά του χρόνια, οὔτε καταφρονοῦσε τίποτε ὅσο προχωροῦσε στὴν ἡλικία, ἀλλὰ καὶ πολὺ ὑπάκουος ἦταν εἰς στοὺς γονεῖς του καὶ μεγάλη προσοχὴ ἀφιέρωνε στὴν ἀνάγνωσι τῶν ἱερῶν βιβλίων καὶ ἀπεκόμιζε μεγάλη ὠφέλεια γιὰ τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τ’ ἀναγνώσματα αὐτά. 

Οὔτε πάλι ἐνοχλοῦσε τοὺς γονεῖς του γιὰ ποικιλία καὶ πολυτέλεια τροφῆς, σὰν παιδὶ γονέων μὲ ἱκανή περιουσία, οὔτε ἐπιζητοῦσε τὶς ἡδονές τῶν φαγητῶν, ἀλλὰ τοῦ ἦσαν ἀρκετὰ αὐτὰ ποὺ εὕρισκε καὶ δὲν ζητοῦσε τίποτε ἐπὶ πλέον. 

2. Μετὰ τὸ θάνατο τῶν γονέων του, ἔμεινε μόνος αὐτὸς μὲ μιὰ πολὺ μικρὴ ἀδελφή του. Ἦταν τότε δεκαοκτὼ ἕως εἴκοσι ἐτῶν καὶ ἐφρόντιζε αὐτὸς πιὰ γιὰ τὸ σπίτι καὶ γιὰ τὴν ἀδελφή του. 

Δὲν εἶχαν περάσει ἀκόμη ἕξη μῆνες ἀπὸ τὸν θάνατο τῶν γονιῶν του, ὅταν μια Κυριακή πρωΐ ἐνῶ πήγαινε πρὸς τὴν ἐκκλησία, κατὰ τὴν συνήθειά του, συλλογιζόταν μες τὸν νοῦ του, καὶ καθὼς ἐβάδιζε σκεπτόταν, πῶς οἱ ἀπόστολοι ἐγκατέλειψαν τὰ πάντα καὶ ἠκολούθησαν τὸν Σωτῆρα· 

καὶ πῶς οἱ Χριστιανοὶ τῶν Πράξεων πωλοῦσαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἔφεραν καὶ ἀπέθεταν τὸ ἀντίτιμο στὰ πόδια τῶν ἀποστόλων γιὰ νὰ τὰ μοιράσουν ἐκεῖνοι στοὺς πτωχούς, καὶ ποία καὶ πόση ἀμοιβὴ τοὺς ἀναμένει εἰς τοὺς οὐρανούς. 

Ἐνῶ λοιπὸν αὐτά συλλογιζόταν, εἰσῆλθε εἰς τὴν ἐκκλησία ὅπου συνέπεσε ἐκείνη τὴ στιγμὴ νὰ διαβάζεται τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τότε ἄκουσε τὸν Κύριο νὰ λέγῃ εἰς τὸν πλούσιο· «Ἐὰν θέλῃς νὰ εἶσαι τέλειος πήγαινε καὶ πώλησε ὅλα τὰ ὑπάρχοντά σου καὶ μοίρασέ τὰ στοὺς πτωχοὺς καὶ ἔλα ἀκολούθησέ μὲ καὶ θὰ ἔχῃς θησαυροὺς εἰς τοὺς οὐρανούς». 

Καὶ ὁ Ἀντώνιος, σὰν νὰ τοῦ εἶχε δωθεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸ χάρισμα νὰ ἐνθυμῆται τοὺς ἁγίους καὶ σὰ νὰ εἶχε ἀναγνωσθῆ γι’ αὐτὸν καὶ μόνο τὸ εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, βγῆκε ἀμέσως ἀπὸ τὴν ἐκκλησία, καὶ τὰ κτήματα ποὺ εἶχε ἀπὸ τοὺς προγόνους του, τὰ χάρισε στοὺς συγχωριανούς του, διὰ νὰ μὴ ἐνοχλήσουν οὔτε αὐτὸν οὔτε τὴν ἀδελφή του σὲ τίποτε· 

εἶχε περίπου τριακόσια καλλιεργήσιμα χωράφια τὰ ὁποῖα ἦταν εὔφορα καὶ πολὺ καλὰ· καὶ ὅσα ἄλλα κινητὰ εἶχαν τὰ πούλησε ὅλα, καὶ ἀφοῦ συγκέντρωσε ἀρκετά χρήματα, τὰ ἔδωσε εἰς τοὺς πτωχούς. Ἐκράτησε μόνο λίγα γιὰ τὴν ἀδελφήν του. 

3. Καὶ ὅταν εἰσῆλθε καὶ πάλι στὴν ἐκκλησία καὶ ἄκουσε τὸν Κύριο νὰ λέγῃ «Μὴ μεριμνήσετε διὰ τὴν αὔριον», εἰς τὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα, δὲν ἄντεξε νὰ περιμένῃ ἄλλο καὶ ἀφοῦ ἐξῆλθε ἀπὸ τὸ ναό, τὰ ἐμοίρασε καὶ ἐκεῖνα εἰς τοὺς πτωχούς. 

Τὴν ἀδελφὴ του τὴν ἐμπιστεύθηκε σὲ κάποιες γνώριμες καὶ πιστὲς παρθένους, καὶ ἀφοῦ τὴν παρέδωσε σὲ Παρθενῶνα γιὰ νὰ ἀνατρέφεται, ἄρχισε ὁ ἴδιος νὰ ἀσκητεύη πλησίον τῆς οἰκίας του, προσέχοντας καλὰ τὸν ἑαυτό του καὶ περνῶντας μὲ καρτερία τὴ ζωή του. 

Καὶ βέβαια ἄρχισε νὰ ἀσκήτευει πλησίον τῆς οἰκίας του, διότι τότε δὲν ὑπῆρχαν ἀκόμη ὀργανωμένα μοναστήρια εἰς τὴν Αἴγυπτον καὶ κανεὶς μοναχὸς δὲν εἴχε ἀκόμη γνωρίσει τὴν μακρινὴ ἔρημο. Ἔτσι, ὁ καθένας ποὺ ἤθελε νὰ προσέξει τὸν ἑαυτό του, ἀσκήτευε μόνος του ὄχι πολὺ μακρυὰ ἀπὸ τὸ χωρίον του. 

Ἐκεῖνο τὸν καιρό, λοιπόν, ὑπῆρχε ἕνας γέρων στὸ γειτονικὸ χωριὸ, ὁ ὁποῖος, ἀπὸ τὴ νεανική του ἡλικία, ζοῦσε ἀσκητικά ὡς μοναχός. Μόλις τὸν εἶδε ὁ Ἀντώνιος, ἀμέσως τοῦ ἄναψε ὁ ζῆλος νὰ τὸν μιμηθῆ. Καὶ στὴν ἀρχὴ, ἄρχισε κι αὐτὸς νὰ μένη στοὺς τόπους γύρω ἀπὸ τὸ χωριὸ. 

Καὶ ὅταν ἀπὸ ἐκεῖ ἄκουγε ὅτι κάπου ὑπῆρχε κάποιος σπουδαῖος ἀσκητής, ἐπήγαινε καὶ τὸν ἀναζητοῦσε, ὅπως ἡ σοφὴ μέλισσα. Καὶ δὲν ἐπέστρεφε στὸν τόπο ὅπου ἔμενε, ἂν πρῶτα δὲν τὸν ἔβλεπε καὶ δὲν ἐλάμβανε κάποιο πνευματικὸ ἐφόδιο ἀπὸ αὐτὸν, ποὺ θὰ τοῦ ἦταν χρήσιμο εἰς τὸν δρόμο τῆς ἀρετῆς. 

Ἐνῶ λοιπὸν ζοῦσε ἐκεῖ τὴν ἀρχή τῆς ἀσκητικῆς του ζωῆς, συλλογιζόταν διαρκῶς πῶς νὰ μὴν ἀσχολῆται πλέον μὲ τὰ οἰκογενειακὰ θέματα, οὔτε νὰ θυμᾶται τοὺς συγγενεῖς του, ἀλλὰ πῶς νὰ συγκεντρώση ὅλον του τὸν πόθο καὶ ὅλον του τὸν ζῆλο εἰς τὴν ἔνταση τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς. 

Καὶ ἐργαζόταν χειρωνακτικά, διότι ἄκουσε πὼς αὐτὸς ποὺ δὲν ἐργάζεται δὲν πρέπει καὶ νὰ τρώγη. Καὶ ἕνα μέρος ἀπὸ τὸ προϊὸν τῆς ἐργασίας του τὸ διέθετε γιὰ τὴν διατροφή του, τὸ δὲ ὑπόλοιπο τὸ μοίραζε στοὺς πτωχούς. 

Καὶ προσευχόταν διαρκῶς, σὰν ἔμαθε πῶς ὁ καθένας πρέπει νὰ προσεύχεται κατ' ἰδίαν καὶ ἀδιαλείπτως καθὼς ἐργάζεται. Καὶ ἐπρόσεχε πάρα πολὺ εἰς τὴν ἀνάγνωση τῆς Γραφῆς, ὥστε νὰ τὰ συγκρατῆ ὅλα καὶ νὰ μὴ τοῦ ξεφεύγη τίποτα ἀπὸ τὰ γεγραμμένα, καὶ εἰς τὸ ἑξῆς νὰ χρησιμοποιῆ τὴ μνήμη του ἀντὶ τῶν βιβλίων. 

4. Ἔτσι, λοιπὸν, ζοῦσε ὁ Ἀντώνιος καὶ ἦταν ἀγαπητὸς ἀπὸ ὅλους. Ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἔκαμνε εἰλικρινῆ ὑπακοὴ εἰς τοὺς σπουδαίους ἀσκητές, τοὺς ὁποίους ἐπεσκέπτετο καὶ ἐφήρμοζε εἰς τὸν ἑαυτό του τὰ πλεονεκτήματα τοῦ ζήλου καὶ τῆς ἀσκήσεως τοῦ καθενός ἀπὸ αὐτοὺς. 

Σὲ κάποιον ἀσκητή ἔβλεπε τὸν χαριτωμένο του χαρακτῆρα, ἐνῶ σὲ ἄλλον ἔβλεπε τὴν ἔντονη προθυμία του στὶς προσευχές. Σὲ κάποιον ἐκτιμοῦσε τὴν ἀοργησία καὶ σὲ ἄλλον τὴν φιλανθρωπία. Ἔδιδε προσοχὴ τόσο εἰς ἐκεῖνον ποὺ ἔκαμνε ἀγρυπνίες, ὅσο καὶ εἰς ἐκεῖνον ποὺ ἀγαποῦσε τὴν μάθηση καὶ τὰ γράμματα. 

Καὶ ἄλλον μὲν ἐθαύμαζε γιὰ τὴν ὑπομονή του, ἄλλον δὲ γιὰ τὶς νηστείες καὶ τὴν κατὰ γῆς κατάκλιση. Καὶ τοῦ μὲν ἑνὸς παρατηροῦσε τὴν πραότητα, τοῦ δὲ ἄλλου τὴν μακροθυμία. Καὶ γιὰ ὅλους μαζὶ τοὺς μοναχοὺς σημείωνε τὴν εὐσέβεια πρὸς τὸν Χριστὸν καὶ τὴν ἀγάπη ποὺ εἶχαν μεταξύ τους. 

Καὶ ἔτσι γεμάτος ἀπὸ πνευματική ὡφέλεια ἐπέστρεφε εἰς τὸ δικό του ἀσκητήριο, καὶ συνεχῶς τὰ ἀναπολοῦσε ὅλα αὐτὰ καὶ τὰ μελετοῦσε μὲ τὴν σκέψη του καὶ ἐφρόντιζε νὰ τὰ ἐφαρμόζῃ ὅλα εἰς τὸν ἑαυτόν του. 

Μὲ τοὺς συνομηλίκους του μοναχοὺς δὲν φιλονικοῦσε γιὰ κανένα λόγο, καὶ ἡ μόνη εὐγενικὴ ἅμιλλα ποὺ ἔδειχνε ἀπέναντί τους ἦταν μόνο στὸ πῶς νὰ μὴ φαίνεται ὑποδεέστερος ἐκείνων εἰς τὶς ἀρετές. Καὶ τὸ ἔκαμνε αὐτὸ μὲ τέτοιο τρόπο, ὥστε νὰ μὴ λυπῆ κανέναν ἐξ αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνοι νὰ χαίρουν μαζί του γιὰ τὴν προσπάθειά του αὐτήν. 

Ὅλοι λοιπὸν οἱ συγχωριανοί του καὶ οἱ φιλόκαλοι ἄνθρωποι μὲ τοὺς ὁποίους συναναστρεφόταν, ὅταν τὸν ἔβλεπαν νὰ ζῆ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, τὸν ἀποκαλοῦσαν φίλο τοῦ Θεοῦ, καὶ ἄλλοι τὸν ἀγαποῦσαν σὰν παιδί τους, ἄλλοι σὰν ἀδελφό τους. 

5. Ὁ φθονερὸς διάβολος ὅμως, ὡς μισόκαλος ποὺ εἶναι, δὲν ὑπέφερε νὰ βλέπη τέτοια πρόθεση καὶ ἀγαθὴ διάθεση σὲ αὐτόν τὸν νεαρό. Ἔτσι, ὅλα τὰ πονηρὰ τεχνάσματα, ποὺ ἔχει ἀπὸ παλαιά καλὰ μελετημένα, ἐπιχείρησε νὰ τὰ ἐφαρμόσει καὶ ἐναντίον τοῦ Ἀντωνίου. 

Στὴν ἀρχὴ λοιπὸν τὸν πείραζε γιὰ νὰ τὸν ἀποσπάση ἀπὸ τὴν ἀσκητικὴ ζωή, ὑποβάλλωντας εἰς αὐτὸν τὴν ἀνάμνηση τῶν κτημάτων του, τὴν φροντίδα ὑπὲρ τῆς ἀδελφῆς του, τὴν ἀγάπη τῶν συγγενῶν, τὴν ἀγάπη τῶν χρημάτων, τὴν φιλοδοξία, τὴν ἡδονὴ τῆς ποικιλίας τῶν φαγητῶν καὶ τὶς ἄλλες ἀνέσεις τοῦ βίου, καὶ τέλος, τὴν αὐστηρότητα τῆς ἀρετῆς καὶ πὼς ἀπαιτεῖται μεγάλος μόχθος γιὰ τὴν ἀπόκτησή της. 

Ἀκόμη τοῦ προέβαλλε τὴν ἀδυναμία τοῦ σώματος καὶ τὸ μήκος τῆς ζωῆς, ποὺ εἶναι ὡστόσω βραχύ γιὰ τὴν κατάκτηση τῆς ἀρετῆς. Γενικῶς, τοῦ προκαλοῦσε μεγάλη συσκότιση λογισμῶν στὴ διάνοιά του, μὲ τὴν πρόθεση νὰ τὸν ἀποσπάση ἀπὸ τὴν ὀρθὴ προαίρεση. 

Σὰν εἶδε ὅμως ὁ ἐχθρὸς πὼς ἦταν ἐντελῶς ἀνίκανος νὰ καταβάλη τὴν ἀγαθὴ πρόθεση τοῦ Ἀντωνίου, καὶ μᾶλλον νὰ κατανικᾶται ἀπὸ τὴ σταθερότητα ἐκείνου, καὶ νὰ ἀνατρέπεται ἀπὸ τὴν πολλή του πίστι καὶ νὰ πέφτη νικημένος ἀπὸ τὶς συνεχεῖς προσευχές τοῦ Ἀντωνίου, 

τότε λοιπόν, βασιζόμενος στὰ ὅπλα του ποὺ ἐστιάζουν τὴν δράση τους στὴν περιοχή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος κάτω ἀπὸ τὸν ὀμφαλὸ τῆς κοιλίας καὶ καυχώμενος γι’ αὐτὰ, διότι αὐτὰ εἶναι οἱ πρῶτες παγίδες ποὺ στήνει ἐναντίον τῶν νέων ἀσκητῶν, προσέρχεται ξανὰ μὲ ἐχθρικές διαθέσεις κατὰ τοῦ νέου, θορυβῶντας τον τὴ νύχτα καὶ ἐνοχλῶντας τον τὴν ἡμέρα, ὥστε κι ἐκεῖνοι ποὺ τὸν ἔβλεπαν ν’ ἀντιλαμβάνωνται τὴν πάλη ποὺ γινόταν ἀνάμεσα στοὺς δυό τους. 

Διότι ἐνῶ ὁ διάβολος τοῦ ὑπέβαλλε αἰσχροὺς λογισμούς, ὁ Ἀντώνιος τοὺς ἀπέκρουε μὲ τὶς προσευχές. Κι ἐνῶ ἐκεῖνος τὸν προέτρεπε γαργαλώντας του τὶς αἰσθήσεις, ὁ Ἀντώνιος γινόταν κατακόκκινος ἀπὸ ντροπή, κι ὀχύρωνε καλὰ τὸ σῶμα του, μὲ τὴν πίστη, τὶς προσευχὲς καὶ τὶς νηστείες. 

Καὶ ὁ ἄθλιος διάβολος, εἶχε τὴν ὑπομονή νὰ μεταμορφώνεται ἀκόμη καὶ σὲ γυναῖκα τὴ νύχτα, καὶ νὰ μιμῆται ὅλα τὰ γυναικεῖα φερσίματα, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ἀπατήσῃ τὸν Ἀντώνιο. 

Ἐκεῖνος ὅμως ἔσβηνε μέσα του τὴν φλόγα ἐκείνης τῆς πλάνης τοῦ διαβόλου, ἐνθυμούμενος τὸν Χριστὸ καὶ τὴν εὐγενική του καταγωγή, τὴν ὁποία, ὡς χριστιανὸς, τὴν ὤφειλε εἰς Αὐτόν, καὶ σκεπτόμενος ἀκόμη πὼς, ἡ ψυχὴ εἶναι κάτι νοερὸ καὶ ἄυλο καὶ ὄχι σαρκικό. 

Ἄλλοτε πάλι, ὁ ἐχθρὸς τοῦ ὑπέβαλλε μυστικῶς τὴν γλυκύτητα τῆς ἡδονῆς, αὐτὸς ὅμως προσποιοῦταν τὸν ὀργισμένο καὶ λυπημένο, καὶ ἐνθυμούμενος στὸ νοῦ του τὴν ἀπειλὴ τῆς κολάσεως καὶ τὴν δυστυχία ποὺ προκαλεῖ ὁ σκώληκας, καὶ ἀντιπαρατάσσοντας αὐτὰ στοὺς πειρασμούς, περνοῦσε ἀβλαβὴς ἀνάμεσά τους. 

Καὶ ὅλα αὐτὰ γίνονταν γιὰ νὰ ἐξευτελίζεται ὁ ἐχθρός. Διότι ἐκεῖνος ποὺ νόμισε ὅτι θὰ γίνῃ ὅμοιος μὲ τὸν Θεό, περιπαιζόταν τώρα ἀπὸ ἕνα νεανίσκο. Κι ἐκεῖνος ποὺ καυχιόταν πὼς εἶναι κύριος τῆς σάρκας καὶ τοῦ αἵματος τῶν ἀνθρώπων, ἀνατρεπόταν τώρα ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ φοροῦσε σάρκα. 

Γιατὶ ὁ Κύριος συνεργοῦσε στὸν Ἀντώνιο, ὁ Κύριος ποὺ φόρεσε σάρκα γιὰ ἐμᾶς καὶ μὲ τὸ σῶμα Tου μὰς ἔδωσε τὴ νίκη κατὰ τοῦ διαβόλου, ὥστε ὁ κάθε ἄνθρωπος ποὺ ἀγωνίζεται πραγματικὰ νὰ λέγῃ· «Ὄχι ἐγώ, ἀλλὰ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ποὖναι μαζί μου». 

6. Τέλος λοιπόν, ἀφοῦ δὲν κατώρθωσε ὁ διάβολος οὔτε καὶ μὲ αὐτόν τὸν τρόπο νὰ καταβάλη τὸν Ἀντώνιο, ἀλλὰ καὶ ἔβλεπε τὸν ἐαυτὸ του νὰ ἀποβάλλεται ἀπὸ τὴν καρδιά τοῦ νέου, τρίζοντας τὰ δόντια του, καθὼς τὸ λέει ἡ Γραφή, καὶ σὰν τρελλός, ἔτσι ὅπως εἶναι μαῦρος εἰς τὸν νοῦν, τέτοιος κατόπιν ἐμφανίζεται καὶ εἰς τὴν φαντασίαν αὐτοῦ, ὡς μαῦρο ἀραπάκι. 

Καὶ σὰν νὰ ὑποχωροῦσε, δὲν ἔμπαινε πιὰ στοὺς λογισμοὺς, γιατὶ ὁ δόλιος εἶχε ἐκδιωχθῆ ἀπὸ ἐκεῖ, ἀλλὰ παίρνοντας τώρα ἀνθρώπινη φωνὴ τοῦ ἔλεγε· 

Πολλοὺς βεβαίως ἀπάτησα καὶ περισσότερους κατανίκησα, μὰ τώρα ποὺ θέλησα νὰ προσβάλλω ἐσένα καὶ τοὺς πνευματικούς σου κόπους, νικήθηκα, σὰν νἆχα νὰ κάμω μὲ πολλούς. 

Ἔπειτα, ὅταν ὁ Ἀντώνιος τὸν ρώτησε· «Ποῖος εἶσαι σὺ ποὺ στέκεσαι δίπλα μου καὶ λέγεις αὐτὰ τὰ λόγια;», εὐθὺς ἐκεῖνος ἔβγαλε ἀπαίσιες φωνές λέγοντας· «Ἐγώ εἶμαι τῆς πορνείας φίλος, ἐγὼ εἶμαι ποὺ στήνω τὶς παγίδες καὶ προκαλῶ γαργαλισμοὺς κι ἐρεθισμὸ εἰς τοὺς νέους, καὶ μὲ ἔχουν ὀνομάσει πνεῦμα πορνείας». 

Πόσους ἀνθρώπους ποὺ ἤθελαν νὰ ζήσουν μὲ σωφροσύνη τοὺς ἐξαπάτησα! Πόσους ἀνθρώπους ποὺ ἤθελαν νὰ ζοῦν μὲ ἐγκράτεια ἐγὼ τοὺς μετέπεισα νὰ ἁμαρτήσουν μὲ γαργαλιστικὲς προτροπὲς καὶ ἐρεθισμούς! 

Ἐγὼ εἶμαι ἐκεῖνο τὸ πνεῦμα, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου κατηγορεῖ ὁ προφήτης τοὺς Ἰσραηλίτες ποὺ ἔπεσαν καὶ λέγει· «Τὸ πνεῦμα τῆς πορνείας σᾶς πλάνεψε», διότι ἀπὸ μένα εἶχαν ἐκεῖνοι ὑποπέσει στὴν ἁμαρτία. Ἐγὼ εἶμαι ἐκεῖνος ποὺ πολλὲς φορὲς σὲ ἐνόχλησα καὶ ἄλλες τόσες φορὲς νικήθηκα ἀπὸ σένα. 

Καὶ ἀφοῦ ὁ Ἀντώνιος εὐχαρίστησε τὸν Κύριο καὶ πῆρε μεγάλο θάρρος κατὰ τοῦ διαβόλου, τοῦ εἶπε· 

Εἶσαι, λοιπόν, πολὺ ἀξιοκαταφρόνητος, γιατὶ ὄχι μόνο εἶσαι μαῦρος στὸ μυαλὸ ἀλλὰ εἶσαι καὶ ἀνίσχυρος σὰν μικρὸ παιδὶ. Στὸ ἑξῆς λοιπὸν δὲν πρόκειται ν’ ἀσχοληθῶ μαζί σου· «Διότι ὁ Κύριος εἶναι βοηθός μου κι ἐγὼ θὰ περιφρονήσω τοὺς ἐχθρούς μου». 

Μόλις τ’ ἄκουσε αὐτὰ ὁ μαῦρος, ἔφυγε, πνίγοντας τὶς φωνές του, φοβούμενος ἀκόμη καὶ νὰ πλησιάση στὸν Ἀντώνιο. 

7. Αὐτὸς ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἆθλος τοῦ Ἀντωνίου κατὰ τοῦ διαβόλου· ἢ μᾶλλον τὸ κατόρθωμα αὐτὸ ἔγινε μέσω τοῦ Ἀντωνίου ἀλλὰ ἦταν τοῦ Σωτῆρος, ὁ ὁποῖος «Κατεδίκασε τὴν ἁμαρτία στὴν σάρκα τοῦ Υἱοῦ Του» γιὰ νὰ ἐκπληρωθῆ ἡ δίκαια ἀπαίτησις τοῦ νόμου ἀπὸ ἐμᾶς ποὺ δὲν βαδίζομε σύμφωνα μὲ τὴν ἐπιθυμία καὶ τὶς ἀπαιτήσεις τῆς σαρκός, ἀλλὰ ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τοῦ Πνεύματος. 

Μὰ παρ’ ὅλο ποὺ νικήθηκε ὁ δαίμων, ὁ Ἀντώνιος δὲν ἀμελοῦσε στὴ συνέχεια οὔτε καταφρονοῦσε τὸν ἑαυτό του· ἀλλὰ οὔτε καὶ ὁ ἐχθρός, ὡς ἡττημένος, δὲν ἔπαψε νὰ τοῦ στήνῃ ἐνέδρες γιὰ νὰ τοῦ ἐπιτεθῆ. Ὅλο περιτριγύριζε καὶ πάλι σὰν τὸ λιοντάρι, ζητῶντας ἐναντίον του κάποια πρόφασι καὶ εὐκαιρία. 

Μὰ ὁ Ἀντώνιος, ἔχοντας μάθει ἀπὸ τὶς Γραφὲς, ὅτι οἱ μεθοδεῖες τοῦ ἐχθροῦ εἶναι πολλὲς, δινόταν ἀκόμα ἐντονώτερα στὴν ἄσκηση, γιατὶ συλλογιζόταν πώς, ἐὰν ὁ διάβολος δὲν κατόρθωσε νὰ τοῦ ἀπατήση τὴν καρδιὰ μὲ τὴν ἡδονή τοῦ σώματος, σίγουρα θὰ προσπαθοῦσε νὰ τοῦ στήσῃ ἐνέδρα μὲ κάποια ἄλλη μέθοδο· γιατὶ ὁ δαίμονας εἶναι φίλος τῆς ἀμαρτίας. 

Ὅλο καὶ περισσότερο λοιπὸν σκληραγωγοῦσε καὶ ὑπεδούλωνε τὸ σῶμα φοβούμενος μήπως, ἐνῶ σὲ ἄλλα νίκησε, ἀπὸ ἄλλα τεχνάσματα τοῦ σατανᾶ παρασυρθῆ. Ἀποφασίζει λοιπὸν νὰ συνηθίσῃ τὸν ἑαυτό του σὲ σκληρότερες ἀσκήσεις. 

Πολλοὶ βέβαια τὸν θαύμαζαν, αὐτὸς ὅμως περνοῦσε εὐκολώτερα τὸν κόπο τῆς ἀσκήσεως· γιατὶ ἡ ψυχική του προθυμία κρατοῦσε πολὺ καιρὸ μέσα του καὶ ἤδη παρήγαγε εἰς αὐτὸν μιὰ ἀγαθὴ συνήθεια, ὥστε καὶ μικρὴ ἀφορμὴ ἐὰν ἐλάμβανε ἀπὸ τοὺς ἄλλους, νὰ δεικνύῃ μεγάλο ζῆλο στὸ κάθε τι. 

Γιατὶ ἀγρυπνοῦσε τόσο πολύ ὥστε πολλὲς φορὲς παρέμενε ἄϋπνος ἀκόμη καὶ ὅλη τὴ νύχτα. Καὶ αὐτὸ δὲν τὸ ἔκαμε μία φορά μόνο ἀλλὰ πολύ συχνὰ καὶ προκαλοῦσε τὸν θαυμασμό τῶν ἀνθρώπων. 

Ἔτρωγε μία φορὰ τὴν ἡμέρα, μετὰ τὴν δύση τοῦ ἡλίου. Κάποτε ἔτρωγε κάθε δύο ἡμέρες, καὶ πολὺ συχνὰ κάθε τέσσερεις ἡμέρες. Τὸ φαγητόν του ἦταν ψωμὶ κι ἁλάτι, καὶ τὸ ποτό του μόνο νερό. 

Γιὰ κρέατα καὶ γιὰ κρασὶ εἶναι περιττὸ ἀκόμη καὶ νὰ μιλήσουμε. Γιατὶ βεβαίως αὐτὰ δὲν τὰ συναντοῦσε κανεὶς οὔτε καὶ εἰς τοὺς ἄλλους σπουδαίους ἀσκητές. Γιὰ τὸν ὕπνο τοῦ ἀρκοῦσε μιὰ ψάθα· ἀλλὰ τὶς πιὸ πολλὲς φορὲς πλάγιαζε χωρὶς τίποτα, κατὰ γῆς, καὶ κοιμόταν ἐπάνω στὸ χῶμα. 

Ἀπέφευγε νὰ ἀλείφεται μὲ λάδι, καὶ ἔλεγε ὅτι οἱ νέοι ἀσκητές, πρέπει νὰ ἐπιδίδωνται μὲ προθυμία περισσότερο εἰς τὴν ἄσκηση καὶ νὰ μὴν ἐπιζητοῦν ἐκεῖνα ποὺ καθιστοῦν τὸ σῶμα νωθρό, ἀλλὰ ἀντίθετα νὰ τὸ συνηθίζουν στὴν σκληραγωγία, φέροντες εἰς τὸν νοῦν των τὸ ρητὸ τοῦ ἀποστόλου· «Ὅταν εἶμαι ἀδύνατος, τότε εἶμαι δυνατός». Διότι τότε εἶναι ἰσχυρό, ἔλεγε, τὸ σθένος τῆς ψυχῆς, ὅταν ἐξασθενοῦν οἱ ἡδονὲς τοῦ σώματος. 

Μὰ εἶχε πράγματι ὁ Ἀντώνιος καὶ ἕναν παράδοξο συλλογισμό· δὲν συνήθιζε νὰ μετρᾷ μὲ βάση τὴν παρέλευση τοῦ χρόνου, οὔτε τὸν δρόμο τῆς ἀρετῆς, οὔτε τὴν ἀναχώρηση ἀπὸ τὸν κόσμο ποὺ γίνεται πρὸς χάριν τῆς ἀρετῆς, ἀλλὰ μὲ βάση τὸν ζῆλο καὶ τὴν προαίρεση. 

Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἴδιος δὲν μνημόνευε τὸ παρελθὸν ἀλλὰ τὴν κάθε ἡμέρα τὴν θεωροῦσε νέα ἀρχὴ τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς, κοπιάζοντας ὅλο καὶ περισσότερο γιὰ τὴν πνευματικὴ του προκοπή καὶ φέρνοντας συνέχεια στὴ μνήμη του τὸ ρητό τοῦ Παύλου· «Λησμονῶ ὅσα ἔγιναν εἰς τὸ παρελθόν, ποὺ τὰ ἔχω ἀφήσει πίσω μου, καὶ τρέχω διαρκῶς πρὸς ἐκεῖνα ποὺ εἶναι μπροστά μου». Θυμόταν ἀκόμη καὶ τὴ φωνή τοῦ Προφήτου Ἠλία, ποὺ ἔλεγε· «Ζῆ Κύριος, καὶ σήμερα τοῦ παρουσιάστηκα ἐνώπιόν Του. 

Παρατηροῦσε λοιπὸν ὁ Ἀντώνιος, σχετικά μὲ τὸν προφήτη Ἠλία, πώς, μὲ τὸ νὰ λέγη «σήμερα», δὲν ἐλογάριαζε τὸ παρελθόν, ἀλλά, παίρνοντας τὴν κάθε ἡμέρα γιὰ νέα ἀρχὴ, ἐφρόντιζε μὲ ζῆλο νὰ παρουσιάζη τὸν ἑαυτό του ὅπως πρέπει στὸ Θεό, καθαρὸ στὴν καρδιὰ καὶ ἕτοιμο νὰ ὑπακούῃ στὸ θέλημα Αὐτοῦ μονάχα καὶ σὲ κανενὸς ἄλλου. 

Ἔλεγε λοιπὸν μέσα του, πὼς πρέπει πάντοτε ὁ ἀσκητὴς νὰ μελετᾶ τὸν ἰδικό του βίο, ἔχοντας γιὰ καθρέφτη τὴν πολιτεία τοῦ μεγάλου Ἠλιού. 

8. Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Ἀντώνιος περιεφρούρησε ἔτσι τὸν ἑαυτό του, ἀνεχώρησε καὶ πῆγε εἰς τὰ μνήματα, τὰ ὁποῖα βρίσκονταν μακριὰ ἀπὸ τὸ χωριὸ, καὶ ἀφοῦ παρήγγειλε σὲ κάποιον γνωστό του νὰ τοῦ φέρῃ ψωμὶ γιὰ πολλές ἡμέρες, εἰσῆλθε σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ μνήματα. Τότε ὁ γνωστός του ἐκεῖνος τοῦ ἔκλεισε τὴν πόρτα ἀπ’ ἔξω καὶ ἔμενε μοναχός του ἐκεῖ μέσα. 

Τότε λοιπόν, μὴ ὑποφέροντας ὁ ἐχθρός τὸ πρᾶγμα αὐτὸ, ἀλλὰ κυρίως ἐπειδὴ φοβόταν μήπως σιγὰ - σιγὰ γεμίση τὴν ἔρημο μὲ ἀσκητές, ἦρθε στὸ κοιμητήρι μιὰ νύκτα μὲ πλῆθος δαιμόνων καὶ τὸν κατεπλήγωσε τόσο πολύ, ὥστε νὰ πέση ἄφωνος καταγῆς καὶ ἀναίσθητος ἀπ’ τὰ βασανιστήρια. 

Μᾶς διαβεβαίωνε ὁ Ἀντώνιος ἀργότερα, πὼς οἱ πόνοι ἦσαν τόσο σφοδροὶ, ὥστε ἔλεγε πὼς χτυπήματα ἀνθρώπων δὲν μποροῦν ποτὲ νὰ προξενήσουν τόσο μεγάλο βάσανο. Μὲ τὴν πρόνοια ὅμως τοῦ Θεοῦ, διότι ὁ Κύριος ποτὲ δὲν παραβλέπει ὅσους ἐλπίζουνε σ’ Αὐτόν, τὴν ἄλλη μέρα ἦρθε ἐκεῖ ὁ γνώριμός του γιὰ νὰ τοῦ φέρη τοὺς ἄρτους· 

Μόλις ἄνοιξε τὴν πόρτα, καὶ τὸν εἶδε χάμω πεσμένο σὰν νεκρὸ, ἀμέσως τὸν φορτώθηκε καὶ τὸν μετέφερε στὴν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ, ὅπου τὸν ἄφησε κατὰ γῆς. 

Τότε πολλοὶ ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς καὶ ἀπὸ τοὺς κατοίκους τοῦ χωριοῦ, ἦλθαν καὶ παρεστάθηκαν τριγύρω σὰν νὰ ἦταν ὁ Ἀντώνιος νεκρός. Κατὰ τὰ μεσάνυχτα ὅμως ὁ Ἀντώνιος συνῆλθε καὶ μόλις σηκώθηκε, καθὼς τοὺς εἶδε ὅλους νὰ κοιμῶνται καὶ μόνο τὸν γνωστό του νὰ εἶναι ἄγρυπνος, ἀφοῦ τοὔκαμε νόημα νἄρθη κοντά του, τοῦ ζήτησε νὰ τὸν φορτωθῆ πάλι καὶ νὰ τὸν μεταφέρη στὰ μνήματα, χωρὶς νὰ ξυπνήση κανέναν. 

9. Ὁ ἄνδρας λοιπὸν ἐκεῖνος τὸν μετέφερε, καί, ὡς συνήθως, ἀφοῦ τοῦ ἔκλεισε τὴν πόρτα, ἔμεινε καὶ πάλι μέσα μόνος του. 

Δὲν μποροῦσε βεβαίως νὰ στέκεται ὄρθιος λόγῳ τῶν πληγῶν τοῦ σώματός του, ἀλλὰ καθὼς ἦταν ξαπλωμένος, προσηύχετο. Καὶ ὅταν τελείωνε ἡ προσευχή, ἐφώναζε δυνατά· Ἐδῶ εἶμαι ἐγὼ ὁ Ἀντώνιος· δὲν ἀποφεύγω τὶς πληγὲς ποὺ μοῦ προξενεῖτε. Διότι, ἀκόμη καὶ ἐὰν μοῦ προξενήσετε περισσοτέρες, «τίποτε δὲν θὰ μὲ χωρίσῃ ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ». 

Ὕστερα μάλιστα ἔψαλλε· «Ἀκόμη κι’ ἂν στρατὸς ὁλόκληρος παραταχθῆ ἐναντίον μου, ἡ καρδιά μου δὲν θὰ φοβηθῇ». Αὐτὰ λοιπὸν ἐπίστευε ὁ ἀσκητής καὶ αὐτὰ ἔλεγε. 

Μὰ ὁ μισόκαλος ἐχθρός, ἐπειδὴ θαύμαζε, πῶς καὶ μετὰ τόσες πληγὲς εἶχε τὸ θάρρος ὁ Ἀντώνιος νἄρθη καὶ πάλι στὰ μνήματα, ἀφοῦ μάζεψε ὅλους μαζὶ τοὺς δαίμονες, σὰν τὰ σκυλιά, ἀνάβοντας ἀπὸ θυμὸ, εἶπε· Βλέπετε, ὅτι δὲν τὸν σταματήσαμε οὔτε μὲ τὸ πνεῦμα τῆς πορνείας, οὔτε μὲ τὶς πληγὲς τοῦ σώματος· ἀλλὰ τώρα δείχνει ἀκόμη περισσότερη θρασύτητα ἀπέναντί μας. Γι’ αὐτό, ἂς τοῦ ἐπιτεθοῦμε μὲ ἄλλη μέθοδο. 

Γιατὶ εἶναι εὔκολοι στὸν διάβολο οἱ μετασχηματισμοί σὲ διάφορα σχήματα κακίας. Τότε λοιπόν, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς νύκτας, δημιουργοῦσαν τέτοιον χτύπο, ὥστε νὰ νομίζῃ κανείς, πὼς ὅλος ἐκεῖνος ὁ τόπος ἐσείετο. Οἱ δὲ δαίμονες ἔδιναν τὴν ἐντύπωσιν ὅτι εἴχαν τρυπήσῃ τοὺς τέσσαρες τοίχους τοῦ μικροῦ κτιρίου καὶ πὼς ἦταν ἔτοιμοι νὰ ἐφορμήσουν μεταμορφωμένοι σὲ θηρία καὶ ἑρπετά, ποὺ μόνον ἡ φαντασία μπορεῖ νὰ παραστήσῃ. 

Τότε ὅλος ὁ χῶρος γέμισε ἀμέσως ἀπὸ φανταστικὰ λιοντάρια, ἀρκοῦδες, λεοπαρδάλεις, ταῦρους, φίδια, σκορπιοὺς καὶ λύκους. Καὶ τὸ καθένα ἀπὸ αὐτὰ κινοῦταν καὶ ἐνεργοῦσε κατὰ τὸν δικό του τρόπο. 

Ὁ λέων ἐβρυχᾶτο, θέλοντας νὰ ριχτῆ καταπάνω του, ὁ ταῦρος φαινόταν νά ἐφορμᾶ γιὰ νὰ τὸν τρυπήσει μὲ τὰ κέρατα, τὸ φίδι σερνόταν χωρὶς νὰ τὸν φθάνη κι ὁ λύκος σὰν νἄθελε νὰ ἐφορμήση μὰ συγκρατιόταν. Καὶ γενικὰ, οἱ θόρυβοι ἦσαν φοβεροὶ ὅλων αὐτῶν τῶν θηρίων μαζὶ καὶ ἡ ἀγριότητά τους ἀνυπόφορη. 

Καὶ ἐνῶ ὁ Ἀντώνιος παρέμενε μισοξαπλωμένος, καθὼς τὰ ζὼα αὐτὰ τὸν δάγκωναν καὶ τὸν κακοποιοῦσαν, αἰσθανόταν βέβαια ἰσχυρό σωματικὸ πόνο, ἀλλὰ παρέμενε ἀτρόμητος καὶ διατηροῦσε τὸν ἐαυτό του σὲ ψυχικὴ ἐπαγρύπνηση. Καὶ ἐνῶ βογγοῦσε λόγῳ τοῦ σωματικοῦ πόνου, μὲ τὴ σκέψη του ὅμως νηφάλια καὶ σὰν νὰ τοὺς χλευάζη ἔλεγε· Ἂν εἴχατε πραγματική δύναμη, καὶ ἕνας μόνο ἀπὸ σᾶς θὰ ἀρκοῦσε νὰ ἔλθῃ. 

Ἀλλ’ ἐπειδὴ ὁ Κύριος σᾶς ἔχει ἀχρηστεύσει, διὰ τοῦτο, ἂν καὶ προσπαθεῖτε νὰ μὲ φοβίσετε μὲ τὸ πλῆθός σας, τὸ νὰ μιμῆσθε τὶς μορφὲς τῶν ἀλόγων ζώων εἶναι γνώρισμα τῆς ἀδυναμίας σας. 

Καὶ ξαναπαίρνοντας θάρρος, τοὺς ἔλεγε· Ἐὰν μπορῆτε καὶ πήρατε ἐξουσία ἐναντίον μου, μὴν ἀργῆτε, ἀλλὰ ἐπιτεθῆτε· ἐὰν ὅμως δὲν μπορῆτε, γιατί ταράζεστε ἄδικα; Διότι ἡ πίστις μας στὸν Κύριό μας εἶναι γιὰ μᾶς ἀσφάλεια καὶ τεῖχος ἀπόρθητο ποὺ μᾶς προστατεύει. 

Ἔκαμαν λοιπὸν πολλὲς προσπαθείες, καὶ ἔτριζαν ἐναντίον του τὰ δόντια τους, ἀλλὰ μᾶλλον ἐνέπαιξαν τὸν ἑαυτό τους καὶ ὄχι ἐκεῖνον. 

10. Ὁ Κύριος ὅμως δὲν λησμόνησε οὔτε σὲ αὐτὴ τὴ δοκιμασία τὸ ἡρωϊκὸ κατόρθωμα τοῦ Ἀντωνίου, ἀλλὰ πρόστρεξε νὰ τὸν βοηθήση. 

Ὅταν λοιπὸν ὁ Ἀντώνιος ὕψωσε τὰ μάτια του, εἶδε τὴν στέγη σὰν νὰ ἀνοίγει ἀπὸ πάνω του καὶ κάποια ἀκτῖνα φωτὸς νὰ κατεβαίνῃ πρὸς αὐτόν. Τότε ξαφνικὰ οἱ δαίμονες ἔγιναν ἄφαντοι καὶ ὁ πόνος τοῦ σώματος εὐθὺς σταμάτησε, καὶ ὁ οἶκος ἤταν καὶ πάλι ἀκέραιος. 

Ὅταν ἔνοιωσε ὁ Ἀντώνιος τὴν θεία παρουσία καὶ βοήθεια καὶ πῆρε βαθεῖα ἀναπνοὴ κι ἀνακουφίστηκε ἀπὸ τοὺς πόνους, ἀπηύθυνε δέηση πρὸς τὴν θεία αὐτὴ ὀπτασία ποὺ τοῦ παρουσιάσθη, καὶ ἔλεγε· Ποῦ ἤσουν; Γιατί δὲν φάνηκες ἀπὸ τὴν ἀρχή, νὰ σταματήσης τοὺς πόνους μου; 

Ἀκούστηκε τότε μιὰ φωνὴ νὰ λέγη πρὸς αὐτόν· Ἀντώνιε, ἐδῶ ἤμουν, ἀλλὰ περίμενα νὰ δῶ τὸ ἀγώνισμά σου. Ἐπειδή, λοιπόν, τὰ πέρασες ὅλα μὲ ὑπομονὴ καὶ δὲν νικήθηκες, θὰ σοῦ εἶμαι πάντοτε βοηθὸς καὶ θὰ σὲ κάμω παντοῦ ὀνομαστό. 

Μόλις ἄκουσε αὐτά, σηκώθηκε καὶ προσευχόταν καὶ τόσο πολὺ δυνάμωσε, ὥστε νὰ τὸ νοιώση κι ὁ ἴδιος πὼς ἔλαβε στὸ σῶμα του πολὺ περισσότερη δύναμη ἀπ’ ὅση εἶχε προτήτερα. Ἡ ἡλικία του τότε πλησίαζε τὰ τριάντα πέντε χρόνια. 

11. Τὴν ἄλλη μέρα, ποὺ βγῆκε ἀπὸ τὸ μνῆμα, ἦταν ἀκόμη πιὸ πρόθυμος στὴν θεοσέβεια καὶ ἀφοῦ πῆγε σὲ ἐκεῖνον τὸν ἡλικιωμένο γέροντα, τὸν παρακαλοῦσε καὶ τοῦ ζητοῦσε νὰ πᾶνε στὴν ἔρημο νὰ κατοικήσουνε μαζί. 

Ὅταν ὅμως ἐκεῖνος ὁ γέροντας λόγω τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε καὶ ἐπειδὴ δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη τέτοια συνήθεια, εὐθὺς αὐτὸς ἔφυγε μόνος του εἰς τὸ ὄρος. 

Ἀλλὰ καὶ πάλι, βλέποντας ὁ ἐχθρός τὸν ζῆλο του καὶ θέλοντας νὰ τὸν ἐμποδίση, ὑπέβαλε εἰς τὴν φαντασία του νὰ ἰδῇ εἰς τὸν δρόμο ἕναν μεγάλο ἀσημένιο δίσκο. 

Ὁ Ἀντώνιος ὅμως ποὺ κατάλαβε τὸ τέχνασμα τοῦ μισόκαλου ἐχθροῦ, σταμάτησε καὶ βλέποντας τὸν δίσκο ἤλεγξε τὸν διάβολο ποὺ ἦταν σ’ αὐτόν, λέγοντας· 

Πῶς βρέθηκε ὁ δίσκος αὐτὸς στὴν ἔρημο; Αὐτὸς ὁ δρόμος δὲν εἶναι πολυσύχναστος οὔτε ὑπάρχουν ἴχνη ποὺ νὰ δεικνύουν ὅτι πέρασαν ἄνθρωποι ἀπὸ ἐδῶ. Διότι, ἐὰν εἶχε πέσει κανενός, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ μὴ γίνη ἀντιληπτός, τόσο μεγάλος ποὺ εἶναι! Ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνος ποὺ τὸν ἔχασε, ἐὰν ἐπέστρεφε καὶ τὸν ἀναζητοῦσε, θὰ τὸν εὕρισκε, γιατὶ ὁ τόπος εἶναι ἔρημος. 

Ἄρα αὐτὸ εἶναι τέχνασμα τοῦ διαβόλου. Δὲν θὰ μοῦ ἐμποδίσης, διάβολε, μ’ αὐτό, τὴν προθυμία μου γιὰ τὴν ἔρημο. Ἀλλὰ αὐτὸς ὁ δίσκος σου μαζὶ μὲ σένα, νὰ πᾶτε νὰ χαθῆτε. Κι ἐνῶ ὁ Ἀντώνιος ἀκόμη ἔλεγε αὐτὰ τὰ λόγια, ὁ δίσκος ἐξαφανίστηκε καὶ ἔγινε καπνός. 

12. Ἄλλοτε πάλι, καθὼς ἔφευγε πρὸς τὸ βουνό, εἶδε σκορπισμένο στοὺς δρόμους ὄχι φανταστικό χρυσάφι ἀλλὰ πραγματικὸ αὐτὴ τὴ φορά. 

Ἂν τὸ σκόρπισε ὁ ἐχθρός τὸ χρυσάφι αὐτὸ, ἢ κάποια ἀπ’ τὶς ἀνώτερες δυνάμεις, γιὰ νὰ δοκιμάση τὸν ἀθλητὴ καὶ γιὰ νὰ δείξη στὸν διάβολο, πὼς ὁ Ἀντώνιος δὲν ἐνδιαφερόταν οὔτε καὶ γιὰ τὰ ἀληθινὰ χρήματα, αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, οὔτε ὁ ἴδιος τὸ ἀνέφερε, οὔτε ἐμεῖς τὸ μάθαμε, ἐκτὸς μόνον ὅτι αὐτὸ ποὺ φαινότανε ἤτανε πραγματικὸ χρυσάφι. 

Ὁ Ἀντώνιος θαύμασε βεβαίως τὴν μεγάλη ποσότητα τοῦ χρυσοῦ, ἀλλὰ τὸν πήδηξε σὰν νὰ ἦταν φωτιά. Προσπέρασε ἔτσι τὸ χρυσάφι καὶ καθόλου δὲν ἔστρεψε τὸ κεφάλι του πρὸς τὰ πίσω γιὰ νὰ ξανακυττάξη. Ἀντιθέτως μάλιστα, ἔτρεχε τόσον γρήγορα στὸν δρόμο, ὥστε ὁ τόπος ἐκεῖνος νὰ κρυφτῆ ἀπὸ τὰ μάτια του καὶ νὰ τὸν λησμονήσῃ. 

Ἀφοῦ λοιπὸν τὸ φρόνημά του ἐνισχύθη πολὺ περισσότερο, ἔφυγε βιαστικὰ εἰς τὸ ὄρος. Ἐκεῖ, πιὸ πέρα ἀπὸ τὸν ποταμό, βρῆκε ἕνα κατάλυμα ἔρημο τὸ ὁποῖο ἦταν γεμάτο ἀπὸ ἑρπετά, λόγῳ τοῦ ὅτι ἦταν ἐγκαταλελειμμένο ἐπὶ πολὺ χρόνο, καὶ ἐγκατεστάθηκε ἐκεῖ καὶ κατοίκησε μέσα σὲ αὐτό. 

Τὰ ἑρπετὰ λοιπὸν αὐτὰ ἔφυγαν ἀμέσως ἀπὸ τὸ κατάλυμα, σὰν νὰ τὰ κατεδίωκε κανείς. Ἀφοῦ αὐτὸς ἔφραξε τὴν εἴσοδο τῆς καλύβας καὶ ἀποθήκευσε ψωμὶ γιὰ ἕξη μῆνες ὅπως οἱ κάτοικοι τῶν Θηβῶν τῆς Αἰγύπτου συνηθίζουν νὰ κάμνουν καὶ πολλὲς φορὲς τὰ ψωμιὰ διατηροῦνται χωρὶς νὰ χαλάσουν καὶ ἕνα ὁλόκληρον ἔτος, ἔχων μαζί του καὶ νερό, ἔμενε ἐκεῖ μέσα μόνος του σὰν νὰ εἶχε βυθισθῆ εἰς τὰ τρίσβαθα τοῦ καταλύματος. Καὶ οὔτε αὐτὸς ἔβγαινε ποτὲ, οὔτε ἔβλεπε κανένα ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔρχονταν πρὸς αὐτὸν. 

Ἔτσι λοιπόν, ὁ Ἀντώνιος πέρασε πολὺ καιρὸ ἀσκούμενος καὶ μόνο δυὸ φορὲς τὸ χρόνο δεχόταν καὶ τοῦ κατέβαζαν ἄρτους ἀπὸ τὴν στέγη τοῦ καταλύματος. 

13. Καὶ ὅσοι ἀπὸ τοὺς γνωστούς του ἔρχονταν γιὰ νὰ τὸν ἐπισκεπτοῦν, ἐπειδὴ δὲν τοὺς ἐπέτρεπε νὰ εἰσέλθουν εἰς τὸ κατάλυμα καὶ πολλὲς φορὲς διέμεναν ἔξω ὁλοκλήρες ἡμέρες καὶ νύκτες, ἄκουγαν μέσα εἰς τὸ κατάλυμα σὰν νὰ ἦταν πλήθη ἀνθρώπων ποὺ θορυβοῦσαν καὶ χτυποῦσαν καὶ ἔβγαζαν ἀπαίσιες φωνὲς καὶ κραύγαζαν· Φῦγε ἀπὸ τὰ μέρη μας! Τί σχέση ἔχεις ἐσὺ μὲ τὴν ἔρημο; Δὲν ἀντέχεις νὰ ὑποφέρῃς τὴν κακία μας. 

Στὴν ἀρχή λοιπὸν οἱ ἐπισκέπτες νόμιζαν ὅτι ἦσαν κάποιοι ἄνθρωποι, ποὺ σκαρφάλωσαν μὲ σκάλες, μπῆκαν μέσα στὸ κατάλυμα καὶ μάλωναν μαζί του. Ὅταν ὅμως ἔσκυψαν σὲ μιὰ ὀπὴ τῆς πόρτας καὶ δὲν ἔβλεπαν κανέναν, τότε πιὰ κατάλαβαν ὅτι ἦσαν δαίμονες κι ἀπὸ τὸν φόβο τους, ζητοῦσαν τὴν βοήθεια τοῦ Ἀντωνίου. 

Μὰ ὁ Ἀντώνιος ἔδιδε μεγαλύτερη προσοχὴ στοὺς ἐπισκέπτες ποὺ ἦσαν ἔξω καὶ λιγότερο νοιαζόταν γιὰ τοὺς δαίμονες. Καὶ πλησιάζοντας στὴν πόρτα παρακαλοῦσε τοὺς ἀνθρώπους του νὰ φύγουν καὶ νὰ μὴν φοβοῦνται. Διότι ἔλεγε, πὼς οἱ δαίμονες δημιουργοῦν φαντασίες σὲ ἐκείνους ποὺ δειλιάζουν. Ἐσεῖς ὅμως σφραγῖστε τοὺς ἑαυτούς σας μὲ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ καὶ φεύγετε μὲ θάρρος, καὶ ἀφῆστε αὐτοὺς νὰ ἐμπαίζουν τοὺς ἑαυτούς τους. 

Κι ἐκεῖνοι τότε ἔφευγαν ὀχυρωμένοι μὲ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, κι αὐτὸς ἔμενε χωρὶς καθόλου νὰ βλάπτεται ἀπὸ τοὺς δαίμονες, μὰ οὔτε καὶ ποτὲ κουραζόταν ἀπὸ τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνες του. Γιατὶ ἡ ἐνίσχυση τῶν οὐράνιων ὀπτασιῶν ποὺ ἔβλεπε, καθὼς καὶ ἡ ἀδυναμία τῶν ἐχθρῶν, τοῦ παρεῖχαν μεγάλη ἀνακούφιση στὶς κακουχίες, καὶ τοῦ ἔδιναν περισσότερη προθυμία γιὰ τὴν ἀσκητικὴ ζωή. 

Καὶ πράγματι, ἔρχονταν οἱ γνωστοί του διαρκῶς νομίζοντας ὅτι θὰ τὸν εὕρισκαν νεκρό, μὰ ἀντὶ γιὰ αὐτὸ τὸν ἄκουγαν νὰ ψάλλῃ· «Ἂς ἐγερθῇ ὁ Θεὸς καὶ θὰ διασκορπισθοῦν ἀμέσως οἱ ἐχθροί του καὶ θὰ ἐξαφανισθοῦν ἀπὸ μπροστά του ὅσοι τὸν μισοῦν. 

Ὅπως ἐξαφανίζεται ὁ καπνός, ἔτσι θὰ ἐξαφανισθοῦν καὶ αὐτοί. Ὅπως λειώνει τὸ κερὶ ἀπὸ τὴν φωτιά, ἔτσι καὶ οἱ ἁμαρτωλοί θὰ καταστραφοῦν, ὅταν εὑρεθοῦν ἀντιμέτωποι τοῦ Θεοῦ». Καὶ πάλι· «Ὅλοι οἱ ἐχθρικοὶ λαοὶ μὲ περιεκύκλωσαν καὶ μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου τοὺς ἀπέκρουσα». 

14. Εἴκοσι περίπου ἔτη πέρασε ἔτσι ἀσκητεύοντας μονάχος μέσα σὲ αὐτὸ τὸ κατάλυμα, χωρὶς νὰ ἐπισκεφθῇ κανένα καὶ χωρὶς κανεὶς (null) 

Ὕστερα ὅμως ἀπὸ τὰ ἔτη αὐτά, ἐπειδὴ πολλοὶ ἤθελαν νὰ μιμηθοῦν μὲ ζῆλο τὴν ἀσκητικὴ ζωή του καὶ ἄλλοι γνωστοί του ἦλθαν καὶ ἄνοιξαν τὴν πόρτα διὰ τῆς βίας, ἀναγκάστηκε ὁ Ἀντώνιος νὰ βγῆ ἔξω μὲ ὄψη μεταρσιωμένη καὶ θεοφόρα λὲς καὶ ἐξῆλθε ἀπὸ κάποιο ἄδυτο. Τότε γιὰ πρώτη φορὰ, ἀφ’ ὅτου ἦλθε στὸ κατάλυμα, παρουσιάστηκε σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔρχονταν γιὰ νὰ τὸν δοῦν. 

Ἐκεῖνοι τότε σὰν τὸν εἶδαν, θαύμαζαν βλέποντας τὸ σῶμα του νἆναι στὴν ἴδια κατάστασι καὶ οὔτε νἄχη παχύνει, σὰν ἀγύμναστο ποὺ ἦταν, οὔτε νἄχη ἀδυνατίσει ἀπὸ τὶς νηστεῖες κι ἀπὸ τὶς μάχες μὲ τοὺς δαίμονες. 

Γιατὶ ἦταν ὅπως τὸν γνώριζαν καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἀναχώρηση στὴν ἔρημο. Ἐπίσης καὶ ὁ ψυχικός του κόσμος καὶ τὸ ἠθικό του ἦταν καθαρό, γιατὶ οὔτε ἦταν συνεσταλμένος ἀπὸ τὴν ἀνία, οὔτε ὁ νοῦς του ἦταν διασκορπισμένος ἀπὸ κάποια ἡδονή, οὔτε ἦταν σκυθρωπὸς ἤ γελαστός. Γιατὶ οὔτε ταράχτηκε καθὼς εἶδε τόσο πλῆθος, οὔτε καὶ ἐνθουσιάστηκε ἀπὸ τόσους ποὺ τὸν ἀσπάζονταν. Ἀλλὰ ἦταν ἀπόλυτα ὁ ἴδιος πρὸς ὅλους, μιᾶς καὶ τὸν κυβερνοῦσε ἡ λογικὴ καὶ ἦταν φυσικὸς στὴν συμπεριφορά του. 

Ὁ Κύριος λοιπὸν θεράπευσε δι’ αὐτοῦ πολλοὺς ἀπὸ τοὺς ἐπισκέπτες ποὺ ἔπασχαν σωματικὰ· καὶ ἄλλους πάλι τοὺς καθάρισε ἀπὸ τὰ δαιμόνια. 

Ὁ Κύριος ἐπίσης ἔδινε καὶ τὸ χάρισμα τῆς ὁμιλίας στὸν Ἀντώνιο, καὶ ἔτσι, ἄλλους ποὺ ἦσαν λυπημένοι τοὺς παρηγοροῦσε, καὶ ἄλλους ποὺ ἦσαν μαλωμένοι μεταξύ τους τοὺς συμφιλίωνε, λέγοντας σὰν ἐπίλογο πρὸς ὅλους, πὼς τίποτε στὸν κόσμο αὐτὸν δὲν πρέπει νὰ προτιμᾶμε ἀπὸ τὴν ἀγάπη στὸν Χριστό. 

Καὶ διαλεγόμενος μαζί τους καὶ παρακινώντας τους νὰ σκέπτωνται τὰ μέλλοντα ἀγαθὰ καὶ τὴν φιλανθρωπία ποὺ μᾶς ἔδειξε ὁ Θεός ὁ Ὁποῖος «Δὲν λυπήθηκε οὔτε τὸν ἴδιο του τὸ Υἱό, ἀλλὰ Τὸν παρέδωκε γιὰ τὴ δική μας σωτηρία», ἔπεισε πολλοὺς νὰ προτιμήσουν τὸ μοναχικὸ βίο. 

Καὶ ἔτσι λοιπόν ἀπὸ τότε, ἱδρύθηκαν μοναστήρια καὶ στὰ βουνὰ καὶ ἡ ἔρημος μεταβλήθηκε σὲ πόλη, κατοικούμενη ἀπὸ μοναχούς ποὺ βγῆκαν ἀπὸ τὰ χωριά τους καὶ ἀπογράφηκαν πολῖτες τῆς πολιτείας τῶν οὐρανῶν. 

15. Κάποτε ποὺ χρειάστηκε νὰ περάσῃ ὁ Ἀντώνιος τὴν διώρυγα τοῦ Ἀρσενοΐτου, γιατὶ ἦταν ἀνάγκη νὰ ἐπισκεφθῇ τοὺς ἀδελφούς, ἡ διώρυγα ἦταν γεμάτη ἀπὸ κροκοδείλους. Ἔκανε τότε μόνο προσευχὴ καὶ μπῆκαν στὸ νερό, αὐτὸς κι’ οἱ συνοδοί του, καὶ πέρασαν σῶοι καὶ ἀβλαβεῖς. 

Καὶ ὅταν ἐπέστρεψε καὶ πάλι στὸ μοναστήρι του, ἐξακολούθησε τὸ ἴδιο σεμνὰ καὶ νεανικὰ τοὺς πνευματικοὺς του κόπους. 

Μὲ τὶς συνεχεῖς του ὁμιλίες μεγάλωνε τὴν προθυμία σὲ ἐκείνους ποὺ ἦσαν ἤδη μοναχοί, καὶ παρακινοῦσε καὶ ὅλους τοὺς ἄλλους ποὺ παρευρίσκονταν ἐκεῖ στὸ νὰ ἀγαπήσουν μὲ πάθος τὴν ἀσκητικὴ ζωή. Ἔτσι, πολὺ συντόμα, μὲ τοὺς ἑλκυστικούς του λόγους, ἔγιναν πάρα πολλὰ μοναστήρια, καὶ ὅλων αὐτῶν ἦταν ἡγούμενος σὰν πατέρας καὶ καθοδηγητής.