Learn Greek with Comprehensible Greek Audiobooks

---

PATROLOGOS edutainment

Μετὰ τὰς πατρικὰς παρατηρήσεις, τὰς ὁποίας ὁ πανάγαθος Θεὸς ἔκαμεν εἰς τὸν Κάϊν, τί ἔπρεπε νὰ κάμῃ καὶ αὐτός; Νὰ προσέξῃ. 

Ἔπρεπεν ἀμέσως πρῶτα-πρῶτα ν’ ἀναγνωρίσῃ τὸ σφάλμα του καὶ νὰ ἀρχίσῃ ἕνα ἀγῶνα κατὰ τῶν αἰσθημάτων καὶ διαθέσεων τῆς καρδίας του. 

Ἔπρεπε νὰ ἀποδοκιμάσῃ καὶ νὰ πολεμήσῃ τὸν φθόνον καὶ τὸ πάθος, ποὺ ᾐσθάνετο κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Ἄβελ νὰ βιάσῃ ὀλίγον τὸν ἑαυτόν του, νὰ τὸν πιέσῃ λιγάκι καὶ νὰ καταφύγῃ εἰς τὸν Θεὸν διὰ τῆς προσευχῆς ζητῶν τὴν βοήθειαν καὶ ἀπαλλαγὴν ἀπὸ τὰ πιέζοντα τὴν καρδίαν του κακά. 

Βέβαια δὲν θὰ ἔσβενεν ἀμέσως τὸ κακόν, ἡ πυρκαϊὰ ὅμως μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν θὰ περιωρίζετο ἀμέσως καὶ δὲν θὰ ἐξακολουθοῦσε νὰ καταλαμβάνῃ καὶ νέον ἔδαφος. 

Δὲν θὰ ἡσύχαζεν ἀμέσως καὶ ἐξ ὁλοκλήρου ἡ καρδία τοῦ Κάϊν, διότι πάλιν ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν θὰ ἤρχετο ὁ φθόνος καὶ ἡ δυσαρέσκεια νὰ τὸν πειράζῃ. 

Ἀσφαλῶς ὅμως τὸ μῖσος καὶ ἡ ζήλεια δὲν θὰ τὸν ἐκυρίευεν, ἀλλὰ τοὐναντίον ὁ Κάϊν πολὺ σύντομα θὰ κατώρθωνε νὰ ἐπιβληθῇ εἰς τὸν ἑαυτόν του καὶ νὰ κυριαρχήσῃ ἐπὶ τῶν παθῶν αὐτοῦ. 

Ἔτσι εἶναι ἡ ἁμαρτία. Κολλάει εἰς τὴν ψυχήν μας καὶ εἰς τὴν καρδίαν μας εὔκολα, πολὺ δύσκολα δὲ ξεκολλάει ἀπὸ ἐκεῖ. Πολέμα ὅμως, Χριστιανέ μου. Πολέμα χωρὶς ν’ ἀποθαρρύνεσαι. 

Πολέμα μὲ τὴν πεποίθησιν, ὅτι ἂν σταυρώσῃς τὰ χέρια καὶ δὲν κινηθῇς καὶ δὲν ἀγωνισθῇς, ἡ ἁμαρτία πολὺ γρήγορα θὰ σὲ καταλάβῃ ὁλόκληρον καὶ θὰ σὲ αἰχμαλωτίσῃ σὰν νὰ ἤσουν κτῆνος χωρὶς ἐλευθερίαν καὶ χωρὶς δύναμιν. Ἐνῷ ἐὰν πολεμήσῃς μὲ προσοχὴν ἄγρυπνον, γρήγορα, πολὺ γρήγορα θὰ φθάσῃς εἰς τὴν νίκην. 

Ἡ κατάντια τώρα τοῦ Κάϊν, ποὺ ἀπροσέκτησε καὶ δὲν ἀντεστάθη διόλου εἰς τὸ κακόν, τὸ ὁποῖον εἶχε στήσει τὴν φωλιά του εἰς τὴν ψυχήν του, ξέρεις ποία ἦτο; Δὲν ἐδυσκολεύθη ὁ δυστυχισμένος αὐτὸς νὰ συλλάβῃ τὴν ἀπόφασιν καὶ τὸ σχέδιον, ὅπως σκοτώσῃ τὸν ἀδελφόν του. 

Καὶ χωρὶς νὰ περιμένῃ, ὅπως τοῦ δοθῇ μόνη της ἡ εὐκαιρία, τὴν προπαρασκευάζει αὐτὸς ὁ ἴδιος. Καλεῖ τὸν ἀδελφόν του νὰ ἐξέλθουν μαζῆ εἰς τοὺς ἀγρούς. «Καὶ εἶπε Κάϊν πρὸς Ἄβελ τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ· διέλθωμεν εἰς τὸ πεδίον». 

Ὁ τρόπος, μὲ τὸν ὁποῖον θὰ ἔκαμε τὴν πρότασιν αὐτὴν εἰς τὸν ἀδελφόν του ὁ Κάϊν, ἦτο, φαίνεται, πολὺ ὑποκριτικὸς καὶ πολὺ δόλιος. 

Ἐνῷ ἕνα τόσον κακοῦργον σχέδιον εἶναι ἀποφασισμένος νὰ ἐκτελέσῃ ὁ Κάϊν, δὲν ἐκδηλώνει, φαίνεται, καμμίαν ἀνησυχίαν, καμμίαν πρὸς τὸν Ἄβελ δυσαρέσκειαν καὶ δυσμένειαν. Κατορθώνει νὰ μὴ προδοθῇ πρὸς τὸ ἀθῶον θῦμα. 

Διότι, βλέπεις, ὁ Ἄβελ δὲν ὑποπτεύεται καὶ πείθεται χωρὶς καμμίαν ἀντίρρησιν ν’ ἀκολουθήσῃ τὸν ἀδελφόν του εἰς τὸν τόπον τῆς θανατικῆς του ἐκτελέσεως. Καὶ κάμνει αὐτὸ τὴν πρᾶξιν τοῦ Κάϊν ἀκόμη τρομερωτέραν καὶ περισσότερον κακοῦργον. 

Ὁ Κάϊν δὲν εἶναι ἁπλῶς φονιᾶς. Εἶναι καὶ δολοφόνος. Δὲν σκοτώνει ἐπάνω εἰς τὸν βρασμὸν τῆς ψυχῆς του. Σκοτώνει, ἀφοῦ ἐπρομελέτησε καὶ ἐπροαποφάσισε τὴν κακοῦργον πρᾶξιν του. 

Σκοτώνει ἀκόμη μὲ ἕνα τρόπον ἄτιμον καὶ δόλιον. Παίρνει τὸν ἀδελφόν του ἔξω εἰς τὰ χωράφια διὰ νὰ πᾶνε δῆθεν εἰς περίπατον καὶ ἐνῷ ἐκεῖνος εἶναι ἀνύποπτος, αὐτὸς τὸν σκοτώνει. 

«Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ εἶναι αὐτοὺς ἐν τῷ πεδίῳ, ἀνέστη Κάϊν ἐπὶ Ἄβελ τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ καὶ ἀπέκτεινεν αὐτόν», λέγει ἡ Γραφὴ ἱστοροῦσα μὲ λίγα ἀλλὰ παραστατικὰ λόγια τὴν μεγάλην κακουργίαν. 

«Ἀνέστη Κάϊν ἐπὶ Ἄβελ τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ». Ἐσηκώθη ὁ Κάϊν καὶ ἔπεσεν ἐπάνω εἰς τὸν Ἄβελ, ὁ ὁποῖος δὲν ἦτο ξένος καὶ ἐχθρός του, ἀλλ’ ἦταν αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ ἀδελφός του. 

«Ἐπὶ Ἄβελ τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ». Ἐκεῖνος ἐναντίον τοῦ ὁποίου ἔπεσεν ὁ Κάϊν ἦτο ὁ Ἄβελ, ὁ ἀγαθὸς καὶ δίκαιος Ἄβελ. Ἀλλὰ συγχρόνως ἦτο καὶ ὁ ἀδελφὸς τοῦ Κάϊν. Ἦταν λοιπὸν ὁ ἀγαθὸς καὶ δίκαιος ἀδελφός, ποὺ δὲν εἶχε εἰς τίποτε ἐνοχλήσει τὸν Κάϊν. 

Δὲν ἦταν μόνον ἀδελφός. Ἦταν καὶ καλὸς ἀδελφός. Ἀδελφός, ποὺ ἐσέβετο καὶ ἐτιμοῦσε τὸν μεγαλύτερον ἀδελφόν του Κάϊν. Ἀδελφός, ποὺ πονοῦσε καὶ λαχταροῦσε διὰ τὸν Κάϊν. 

Ἀδελφός, τοῦ ὁποίου «ἡ ἀποστροφὴ» καὶ ὑποταγὴ ἦτο πάντοτε πρὸς τὸν Κάϊν, καθὼς εἶχεν εἴπει ὁ Θεός, καὶ τοῦ ὁποίου ὁ Κάϊν ἦτο ἄρχοντας καὶ κύριος. 

Καὶ ὅμως ὁ Κάϊν τὸν σκοτώνει. Ποία πρᾶξις μαύρη καὶ σκοτεινὴ καὶ τρομερὰ καὶ ἀγρία! Πρᾶξις ἀφύσικος, διότι ὁ Κάϊν πηγαίνει τώρα ἐναντίον πρὸς τὴν φύσιν, ἡ ὁποία μᾶς ἐδίδαξε φυσικὰ καὶ χωρὶς καμμίαν προσπάθειαν ν’ ἀγαπῶμεν τοὺς ἀδελφούς μας. 

Πρᾶξις ἀπάνθρωπος, διότι ὁ Κάϊν σκοτώνει ἕναν ἄνθρωπον, ποὺ δὲν τοῦ ἔπταιεν εἰς τίποτα· ἕναν ἄνθρωπον, ποὺ τὸν ἠγάπα, ποὺ τὸν ἐσέβετο, ποὺ ἦτο ἄκακος, σωστὸ ἀρνί. 

Καὶ ἡ κακουργία αὐτὴ τοῦ Κάϊν, ἡ ὁποία ἔχει τόσα ἐπιβαρυντικὰ καὶ κανὲν ἐλαφρυντικόν, παρουσιάζεται ἀκόμη περισσότερον ἀδικαιολόγητος, ὅταν συλλογισθῶμεν, ὅτι ὁ Θεὸς ἐζήτησε νὰ τὴν προλάβῃ καὶ νὰ συγκρατήσῃ τὸν Κάϊν ἀπὸ τὸν τρομερὸν κατήφορον, ὅπου τὸν ἐτραβοῦσε ἡ διεστραμμένη φύσις του. 

Ἀλλ’ αὐτὸς κλείει τὰ αὐτιά του καὶ δὲν θέλει νὰ ἀκούσῃ τὴν πατρικὴν τοῦ Θεοῦ φωνήν. Καὶ γίνεται ἔτσι πρῶτον ἀπειθὴς καὶ ἀσεβὴς εἰς τὸν Θεὸν καὶ ὕστερα φονιᾶς τοῦ ἀδελφοῦ του. 

Ἀπειθὴς καὶ ἀσεβὴς εἰς τὸν Θεόν, διότι περιφρονεῖ τὸν ἔλεγχον καὶ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Θεοῦ. Ἀσεβὴς καὶ ἀποστάτης κατὰ τοῦ Θεοῦ, διότι φονεύει τὸν Ἄβελ μόνον καὶ μόνον διότι ὁ Θεὸς ἔδειξεν εὔνοιαν καὶ ἀγάπην πρὸς αὐτόν. 

Καὶ ἔτσι τὸ ἔγκλημα ἐκεῖνο τοῦ Κάϊν δὲν ἐστρέφετο μόνον ἐναντίον τοῦ Ἄβελ, ἀλλὰ καὶ ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἐδέχθη τὴν θυσίαν τοῦ Ἄβελ. 

Εἶναι τέτοιο τὸ κακούργημα τοῦ Κάϊν, ἀναγνῶστα μου, ὥστε καὶ καρδίαι σκληραὶ καὶ τραχεῖαι κυριεύονται ἀπὸ φρίκην, μόλις τὸ μελετήσουν. 

Ἀπὸ αὐτοὺς ἀκόμη, οἱ ὁποῖοι εἶναι κλεισμένοι εἰς τὰς φυλακὰς διὰ ἐγκλήματα ἀπάνθρωπα καὶ ἄγρια, ὅταν τοὺς διηγηθῇς καὶ τοὺς παραστήσῃς ὅπως πράγματι ἔγινε τὸ φονικὸ αὐτό, θὰ εὑρεθοῦν πολλοί, οἱ ὁποῖοι θὰ συγκινηθοῦν, θὰ συμπαθήσουν τὸν καϋμένον τὸν Ἄβελ καὶ θ’ ἀποστραφοῦν τὸν ἐλεεινὸν καὶ κακοῦργον Κάϊν. 

Ἔκαμεν ἕνα φονικό, ποὺ δὲν ἐδικαιολογεῖτο κατ’ οὐδένα λόγον νὰ τὸ κάμῃ· τὸ πρῶτο φονικὸ ποὺ ἔγινε στὴ γῆ, χωρὶς νὰ ὑπάρχῃ προηγούμενον παράδειγμα. 

Καὶ συλλαμβάνει αὐτὸς πρῶτος τὸ τρομερὸν αὐτὸ ἔγκλημα, τὸ ἐφευρίσκει καὶ τὸ ἐπινοεῖ, διὰ νὰ εἴπωμεν ἔτσι, καὶ γίνεται λοιπὸν ὁ πατέρας ὅλων τῶν φονιάδων, ὅσους θὰ ἴδῃ ἔπειτα ἡ γῆ, τῶν ὁποίων ἔγινε μὲ τὸ παράδειγμά του διδάσκαλος καὶ ὁδηγός. 

Ἂν τώρα ἤθελες ἐρωτήσει τὸν κακοῦργον αὐτὸν ἀδελφοκτόνον, πῶς ἔφθασεν εἰς τὸ ἔγκλημα αὐτὸ τὸ τόσον τρομερὸν καὶ φρικαλέον, ὡρισμένως δὲν θὰ εἰξεύρῃ καὶ αὐτὸς πῶς παρεσύρθη καὶ πῶς ἔπεσεν εἰς τὸν μεγάλον αὐτὸν γκρεμόν. 

Τὸ κακὸν ἐμβῆκε λίγο-λίγο εἰς τὴν ψυχήν του. Δυσαρέσκεια μικρὴ εἰς τὴν ἀρχήν· κέντημα φθόνου συγχρόνως· μοχθηρία μετ’ ὀλίγον· ἀποστροφὴ κατόπιν καὶ μῖσος ἄσπονδον καὶ γεμᾶτον λύσσαν καὶ μανίαν ὕστερ’ ἀπὸ λίγο. 

Δὲν ἦλθεν ἀποτόμως ἡ ἀπόφασις τῆς ἀδελφοκτονίας. Ἐπέρασαν προηγουμένως διάφορα ἄλλα στάδια καὶ σταθμοὶ τοῦ κακοῦ, εἰς τὰ ὁποῖα ὁ Κάϊν δὲν ἐστάθη, διότι δὲν ἀντέταξε καμμίαν ἀντίστασιν, ἀλλ’ ἀφῆκε τὸν ἑαυτόν του νὰ γλυστρήσῃ ἀπὸ τὸ ἓν στάδιον εἰς τὸ ἄλλο, καὶ ἀπὸ τὸν ἕνα σταθμὸν εἰς τὸν ἕτερον, ἕως ὅτου ἔφθασεν εἰς τὸν τρομερώτερον τοῦ κακοῦ σταθμόν. 

Εἰς τὴν ἀρχὴν τὸ πρᾶγμα ἦτο ὀλίγον. Ἀλλὰ βλέπεις τὸ ἕνα κακὸν φέρει κοντά του καὶ τὸ ἄλλο. Ἡ κακὴ σκέψις, ὅσῳ χρονίζει εἰς τὴν ψυχήν, τόσῳ ἁπλώνεται ἐκεῖ μέσα καὶ γίνεται σιγά-σιγὰ κακὴ ἀπόφασις. 

Εἶδες καμμία φορά, ὅταν ρίξῃς εἰς τὸ νερὸ μέσα ἕνα μικρὸ λιθαράκι, τί γίνεται; Εἰς τὴν ἀρχὴν σχηματίζεται ἕνας μικρὸς κύκλος, ὁ ὁποῖος ὁλονὲν ἁπλώνει καὶ γίνεται μεγαλύτερος, ἕως ὅτου φθάσῃ εἰς τὴν ὄχθην ἢ τὴν ἀκτὴν ἢ ἐκεῖ ὅπου ἀκουμβᾷ τὸ νερό. 

Καὶ ὁ κύκλος αὐτὸς δὲν μένει μοναχός του. Διότι εὐθὺς ἀμέσως σχηματίζονται καὶ ἄλλοι κύκλοι, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ ἕνας διαδέχεται τὸν ἄλλον καὶ ὅλοι, ὁ ἕνας κατόπιν τοῦ ἄλλου, ξαπλώνονται ἐπάνω εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ νεροῦ, ἡ ὁποία ἔτσι παύει νὰ εἶναι ἤρεμος καὶ γαληνιαία. 

Εἰς τὸ φαινόμενον αὐτό, ἀναγνῶστα μου, ἔχεις μίαν παραστατικὴν εἰκόνα ἐκείνου, ποὺ γίνεται εἰς τὴν ψυχήν μας, ὅταν εἰσχωρήσῃ εἰς αὐτὴν τὸ κακὸν καὶ ἡ ἁμαρτία. Ἐνῶ δηλαδὴ ἡ ἁμαρτία εὑρίσκει τὴν γαλήνην καὶ τὴν εἰρήνην ἐν τῇ ψυχῇ, εὐθὺς ὡς εἰσχωρήσῃ, τὴν ἀποδιώκει παρευθύς. 

Καὶ γεννᾷ ἀμέσως πλῆθος σκέψεων καὶ αἰσθημάτων, ποὺ δημιουργοῦν τὴν ταραχήν, τὰ ὁποῖα ὅσῳ σὺ τὰ ἀφίνεις, τόσῳ ἐκεῖνα ἁπλώνουν καὶ πληθύνονται καὶ αὐξάνουν διὰ νὰ καταλάβουν ὁλόκληρον τὴν ψυχήν σου. 

Ἐὰν θέλῃς νὰ σωθῇς, πρόσφυγε ἀμέσως εἰς ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος διέτασσεν ἄλλοτε τὴν θάλασσαν καὶ κατεσίγαζον τὰ κύματα αὐτῆς. Ἐκεῖνος δύναται νὰ σοῦ δώσῃ τὴν γαλήνην καὶ νὰ προλάβῃ τὸ ναυάγιον, εἰς τὸ ὁποῖον θὰ καταντήσῃς ἀσφαλῶς, ἐὰν κυριευθῇς ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας τὴν ἀπατηλὴν μέθην. 

Ὁ Κάϊν κατ’ ἀρχὰς ὀργίζεται, φθονεῖ, μισεῖ. Καὶ ἔτσι λοιπὸν ἀποδεικνύεται καθαρά, ὅτι ὁ φθόνος καὶ τὸ μῖσος εἶναι πατέρας τοῦ φόνου. «Ὁ μισῶν τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ, λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, ἀνθρωποκτόνος ἐστί». 

Τὸ μῖσος εἶναι μία διάθεσις φονική· εἶναι τὸ σπέρμα τοῦ φόνου. Καὶ ἐάν, ὅταν μισῶμεν, ὁ Θεὸς μᾶς ἐγκαταλείψῃ, ἀσφαλῶς ὁδηγούμεθα πρὸς τὸν φόνον. 

Ἂς φροντίσωμεν, λοιπόν, ἀδελφοί μου, νὰ ξερριζώσωμεν μὲ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ κάθε ρίζαν πικρίας καὶ φθόνου καὶ μίσους ἀπὸ τὴν καρδίαν μας, διότι ἄλλως φιλοξενοῦμεν εἰς αὐτὴν ἕνα θηρίον ἄγριον, τὸ ὁποῖον δὲν ξεύρω, ποῦ μπορεῖ νὰ μᾶς παρασύρῃ μίαν ἡμέραν. 

Καὶ εἰς ἕνα ἄλλο ἀκόμη σημεῖον ἀξίζει νὰ προσέξωμεν. Ὁ Θεὸς ἔφερε μίαν μεγάλην καὶ σωτήριον περίστασιν εἰς τὸν Κάϊν, διὰ νὰ προλάβῃ τὸ ἔγκλημά του. Συνωμίλησε καὶ συνεζήτησε μαζῆ του. Ὁ Κάϊν ὅμως περιεφρόνησε τὴν σωτήριον αὐτὴν περίστασιν καὶ δὲν ἐζήτησε νὰ ὠφεληθῇ ἐξ αὐτῆς. 

Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ποῖον ἦτο; Ὅτι ὁ Θεὸς τὸν ἐγκατέλιπε. Καὶ ὅσῳ μεγαλυτέρα ἦτο ἡ ἁγία ἐκείνη περίστασις, τὴν ὁποίαν ὁ Κάϊν περιεφρόνησε, τόσῳ καὶ ἡ ἐγκατάλειψις ἦτο τρομερωτέρα, καὶ ἡ πτῶσις, εἰς τὴν ὁποίαν ἐγλύστρησεν ὁ Κάϊν, φοβερωτέρα καὶ ὀλεθριωτέρα. 

Μάθημα τοῦτο δι’ ἡμᾶς. Διότι καὶ εἰς ἡμᾶς φέρει περιστάσεις ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ διὰ νὰ μᾶς σώσῃ. Περιστάσεις πολλάς, περιστάσεις συνεχεῖς, περιστάσεις σωτηριώδεις. 

Τί κάμνεις εἰς τὰς περιστάσεις αὐτάς, Χριστιανέ μου; Ἐργάζεσαι, ὥστε ν’ ἀποκομίζῃς καρπὸν ἐκ τῶν περιστάσεων τούτων; Ἢ τὰς ἀφίνεις νὰ φεύγουν χωρὶς κανένα κέρδος; 

Ἀλλοίμονον! Θὰ φύγῃ ἡ μία, θὰ φύγῃ ἡ ἄλλη, θὰ φύγουν ἴσως πολλαὶ καὶ ἂν σὺ μείνῃς κοιμώμενος καὶ εἰς τὴν ἁμαρτίαν κυλιόμενος, τὸ τρομερὸν παράδειγμα τοῦ Κάϊν σὲ προειδοποιεῖ, τί εἶναι ἐνδεχόμενον νὰ σοῦ συμβῇ. Ἐνδέχεται ὁ Θεὸς νὰ σὲ ἐγκαταλείψῃ καὶ τότε, προτιμότερον ἦτο νὰ μὴ εἶχες γεννηθῇ. 

Ὅταν ὁ Χριστός, ὀλίγας ἡμέρας προτοῦ νὰ σταυρωθῇ, προανήγγελλεν εἰς τοὺς Ἰουδαίους τὴν μεγάλην τιμωρίαν, ποὺ τοὺς ἐπεφύλασσεν ὁ Θεὸς διὰ τὴν σκληροκαρδίαν των καὶ διὰ τὸ μέγα κακούργημα ποὺ θὰ ἔκαμναν νὰ σταυρώσουν καὶ νὰ θανατώσουν Αὐτόν, ὁ Ὁποῖος ἦταν Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, 

τοὺς εἶπεν ἀκόμη, ὅτι θὰ ἔπεφτεν ἐπάνω τους τὸ αἷμα κάθε μάρτυρος καὶ κάθε προφήτου θανατωθέντος ἀδίκως εἰς τὸ καθῆκον του «ἀπὸ τοῦ αἵματος», εἶπεν, «Ἄβελ τοῦ δικαίου μέχρι τοῦ αἵματος Ζαχαρίου, υἱοῦ Βαραχίου, ὃν ἀπεκτείνατε μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου». 

Καὶ ἔτσι λοιπὸν ὁ ἀδικοσκοτωμένος Ἄβελ ἐτέθη ἀπὸ αὐτὸ τὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ κεφαλῆς ὅλων τῶν μαρτύρων καὶ ὅλων τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων, ποὺ ἐθυσίασαν τὸν ἑαυτόν τους εἰς τὸν βωμὸν τοῦ καθήκοντος. 

Δὲν ἦταν ἕνας καὶ δύο, ἦσαν πολλοὶ οἱ ἐκλεκτοὶ καὶ τίμιοι ἄνδρες, ποὺ σὰν τὸν Ἄβελ ἐσκοτώθησαν ἄδικα, μόνον καὶ μόνον γιατὶ ἦσαν πιστοὶ εἰς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, πιστοὶ εἰς τὸ καθῆκον τους. 

Καὶ ἂν ἠθέλαμεν μὲ μιὰ εἰκόνα νὰ παραστήσωμεν τὴν σειρὰν αὐτὴν τῶν μαρτύρων, θὰ ἠμπορούσαμεν νὰ τὴν ὀνομάσωμεν ἅλυσιν, ἡ ὁποία ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Ἄβελ καὶ φθάνει εἰς τὸν Χριστόν, γιὰ νὰ ξαναρχίσῃ πάλιν ἀπὸ αὐτόν. 

Ἁλυσίδα, ἡ ὁποία περνᾷ ἀπὸ ὅλες τὶς γενεὲς τῶν ἀνθρώπων, χωρὶς νὰ διακόπτεται ποτέ, διότι ἡ κάθε γενεὰ ἔχει καὶ τοὺς ἰδικούς της μάρτυρας καὶ συνεπῶς ἡ κάθε γενεὰ σφυρηλατεῖ καὶ τοὺς ἰδικούς της κρίκους διὰ τὴν πολύτιμον καὶ αἱματοβαμμένην καὶ ἀπὸ κάθε χρυσάφι καὶ στολίδι καὶ διαμάντι τιμιωτέραν αὐτὴν ἁλυσίδα. 

Καὶ τῆς ἁλυσίδας αὐτῆς τὸ ἕνα κεφάλι καὶ ἡ μία ἄκρη εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην εἶναι ὁ Ἄβελ ὁ δίκαιος, καὶ ἡ ἄλλη ὁ Βαπτιστὴς καὶ Πρόδρομος Ἰωάννης, ὁ ὁποῖος συγκολλιέται κοντὰ εἰς τὸν ἀρχηγὸν τῶν μαρτύρων, εἰς τὸν Βασιλέα καὶ Κύριον καὶ μάρτυρα τῶν μαρτύρων, τὸν Ἰησοῦν Χριστόν. 

Μεγάλο ἦταν, ἀλήθεια, τὸ ἀδίκημα, ποὺ ἔκαμεν ὁ ἐλεεινὸς ἐκεῖνος Κάϊν εἰς τὸν ἀδελφόν του. Χωρὶς καμμίαν αἰτίαν, μόνον καὶ μόνον γιατὶ ἦταν ἀληθινὰ εὐσεβὴς καὶ ἐνάρετος, τὸν σκοτώνει ἐπάνω εἰς τὸ ἄνθος τῆς ἡλικίας του, μέσα εἰς τὴν χαρὰν τῆς νεότητός του. 

Ἀλλὰ γιὰ ἰδὲς καὶ πόσον μεγάλη εἶναι ἡ ἀμοιβή, μὲ τὴν ὁποίαν ὁ Θεὸς τὸν στεφανώνει καὶ ποῦ τὸν τοποθετεῖ τὸ ἀλάνθαστον στόμα τοῦ Κυρίου. 

Νὰ σοῦ εἰπῶ, θὰ ἤθελα κι’ ἐγὼ νὰ πέθαινα τόσον πρόωρα καὶ τόσον σκληρά, ἀλλὰ καὶ τόσον εὐσεβῶς καὶ ἐναρέτως, ὅπως ἀπέθανεν ὁ Ἄβελ. Ὅταν πρόκειται νὰ ἐξασφαλίσῃς μίαν τόσον λαμπρὰν θέσιν εἰς τὴν αἰωνιότητα, τί σοῦ χρειάζονται τὰ μακρὰ ἔτη τῆς παρούσης ζωῆς; 

Καὶ τί ἐζημιώθη ὁ Ἄβελ, ἂν ἐσκοτώθη ἄγρια ἔξω εἰς τὰ χωράφια καὶ ἂν δὲν εἶχε κανένα φίλον κοντά του εἰς τὰς τελευταίας του στιγμὰς καὶ ἂν ἐχώθη στὴ γῆ τὸ πτῶμα του βιαστικά-βιαστικὰ ἀπὸ τὰ αἱματοβαμμένα χέρια τοῦ ἀδελφοῦ του; 

Καὶ τί κακὸν εἶναι ὁ θάνατος, ὅσον σκληρός, ὅσον ἀπομονωμένος, ὅσον πρόωρος καὶ ἂν εἶναι, ὅταν πρόκηται νὰ τὸν ἀκολουθήσῃ ἡ αἰωνία καὶ ἀνέσπερος καὶ χαρμόσυνος καὶ πανευδαίμων ζωή; 

Δὲν σὲ κλαίω, μακάριε Ἄβελ. Δὲν σὲ θρηνῶ διὰ τὸ ἄδικον καὶ ἄωρον καὶ τόσον σκληρὸν τέλος σου. 

Δὲν χύνω δάκρυα διὰ τὸν τρόμον ποὺ θὰ ἐδοκίμασες, ὅταν θὰ εἶδες ἔξαφνα τὸν ἀδελφόν σου Κάϊν μὲ πρόσωπον ἀγριεμένον νὰ πέφτῃ ἐπάνω σου καὶ μὲ λιθάρια ἢ καὶ μὲ ξύλα χονδρὰ νὰ σοῦ καταφέρῃ ὀδυνηρὰ κτυπήματα καὶ νὰ σοῦ ἀφαιρῇ τὴν ζωήν. 

Οὔτε κόπτομαι γιατὶ δὲν εὑρέθηκε κανεὶς ἐκεῖ χάμω νὰ συμμαζεύσῃ τὸ ἅγιόν σου σῶμα, νὰ πλύνῃ τὰς πληγάς του καὶ νὰ τὸ κηδεύσῃ εὐλαβῶς, νὰ μὴ ἀφήσῃ δὲ καὶ τὸ τίμιον αἷμα σου ἀπεριμάζευτον ἐκεῖ. 

Ὄχι· σὲ μακαρίζω, Ἄβελ, δίκαιε· σὲ εὐδαιμονίζω, σὲ καλοτυχίζω καὶ σὲ θεωρῶ εὐτυχῆ. 

Καὶ ὅταν ἄνθρωποι, ὡσὰν καὶ σέ, πεθαίνουν μὲ τέτοιον θάνατον, ὡρισμένως πλέον ὁ θάνατος μὲ ὁσαδήποτε σκληρὰ καὶ ἂν ἀκολουθῆται περιστατικά, χάνει τὸν τρόμον καὶ τὴν φρίκην, τὴν ὁποίαν ἐμπνέει συνήθως ἡ ὄψις του, καὶ γίνεται ποθητὸς καὶ ἐπιθυμητός. 

Ὅταν δὲ σκέπτωμαι, ὅτι σὺ ἀπέθανες ἔτσι, παρηγοροῦμαι, ὅταν μοῦ ἔρχεται εἰς τὸν νοῦν, ὅτι καὶ ἰδικοί μου ἄνθρωποι ἀπέθαναν νέοι, ἀφοῦ προτήτερα ἐδοκίμασαν μακρῶν καὶ τρομερῶν ἀσθενειῶν τὰ πολυχρόνια βάσανα. 

Εἰς ὅλην αὐτὴν τὴν ἱστορίαν ἕνα μόνον λυποῦμαι, τὸν Ἀδὰμ μὲ τὴν γυναῖκα του. Ὅταν ἐξάπλωσαν τὸ χέρι διὰ νὰ κόψουν ἀπὸ τὸ δένδρον τὸν καρπὸν τῆς ἁμαρτίας, τοὺς ἐφάνηκεν ἡ παράβασις ἕνα μικρὸ καὶ τιποτένειο καὶ ἀσήμαντον πρᾶγμα. Μὰ γιὰ ἰδές, τί ρίζες τρομερὲς ἐβγῆκαν ἀπὸ τὴν παράβασιν ἐκείνην καὶ τί κλάδοι μαῦροι καὶ πικροὶ καὶ φαρμακεροὶ ἐξεφύτρωσαν. 

Γλυκὸς σοῦ φαινότανε, Εὔα, ὁ καρπὸς ἐκεῖνος νὰ τὸν βλέπῃς. Γιὰ ἰδὲς ὅμως πόσον πικρὸς εἶναι τοῦ καρποῦ ἐκείνου ὁ καρπὸς καὶ τῆς παραβάσεώς σου ἐκείνης ἡ συνέπεια. Ἡ παράβασίς σου διέφθειρε τὸν Κάϊν καὶ αὐτὴ τοῦ διέστρεψε μὲ τὸ λεγόμενον προπατορικὸν ἁμάρτημα τὴν φύσιν καὶ τὴν ψυχήν. 

Καὶ χύνετε, ταλαίπωροι προπάτορες, δάκρυα πικρὰ διὰ τὸν ἄδικον σκοτωμὸν τοῦ καλοῦ σας παιδιοῦ, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸν ψυχικὸν θάνατον τοῦ μεγαλυτέρου υἱοῦ σας, ποὺ ἕνα τόσον τρομερὸν ἀπετόλμησε κακούργημα. 

Σᾶς λυποῦμαι καὶ κλαίω μαζῆ σας διὰ τὰ βάσανα, ποὺ ἡ ἁμαρτία μᾶς ἔφερε, καὶ διὰ τοὺς στεναγμούς, ποὺ μᾶς ἔδωκεν ὡς κληρονομίαν. 

Τέλος 3ου κεφαλαίου