Learn Greek with Comprehensible Greek Audiobooks

---

PATROLOGOS edutainment

Οἱ κατηγορούμενοι ἀπελογήθησαν. Μὲ τὰς δικαιολογίας ποὺ ἐζήτησαν νὰ φέρουν ὡς ἐλαφρυντικὰ τῆς πράξεώς των ὄχι μόνον δὲν ἐλάφρωσαν διόλου τὴν θέσιν των, ἀλλὰ τοὐναντίον καὶ τὴν ἐπεβάρυναν. 

Διότι ἀντὶ νὰ ἀναγνωρίσουν πλήρως τὸ ἁμάρτημά των, ζητοῦν νὰ μεταβιβάσουν τὸ βάρος καὶ τὴν εὐθύνην αὐτοῦ εἰς τὸν Πλάστην των. Ποία ἀνοησία! 

Ἐκείνη, τὴν ὁποίαν ἔπλασες Σὺ καὶ μοῦ ἔδωκες ὡς σύντροφον τοῦ βίου μου, αὐτὴ μὲ παρέσυρεν εἰς τὴν ἁμαρτίαν, λέγει ὁ Ἀδάμ. Τὸ φεῖδι, τὸ ὁποῖον εἶναι δημιούργημα ἰδικόν Σου, αὐτὸ μὲ ἐξηπάτησε, λέγει ἡ Εὔα. 

Ἀλλ’ αἱ δικαιολογίαι αὐταί, ὅπως εἴπομεν ἤδη, δὲν εἶχαν καμμίαν βάσιν. Τὸ ἐκαταλάβαιναν αὐτὸ καὶ οἱ πρωτόπλαστοι, οἱ ὁποῖοι ἀκριβῶς δι’ αὐτὸ ἐζητοῦσαν νὰ κρυβοῦν, διότι ἡ συνείδησίς των τοὺς ἐμαρτύρει, ὅτι ἦσαν ἔνοχοι καὶ κατ’ οὐδένα λόγον εἰμποροῦσαν ν’ ἀτενίσουν τὸ πρόσωπον τοῦ Πλάστου. 

Δι’ αὐτὸ τώρα καὶ ὁ Θεὸς ἀφίνει χωρὶς καμμίαν ἀπάντησιν τὰς προφασιολογίας αὐτὰς τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὔας. Καὶ βγάζει κατ’ εὐθεῖαν τὴν ἀπόφασίν Του, ἡ ὁποία ὅσον καὶ ἂν ἦτο πικρὰ διὰ τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔαν, δὲν εἰμποροῦσε παρὰ νὰ τοὺς φανῇ δικαία καὶ ἀνάλογος πρὸς τὴν πρᾶξιν ποὺ εἶχαν τολμήσει. 

Καὶ πρῶτα-πρῶτα ὁ Θεὸς ἀπευθύνεται πρὸς τὸ φεῖδι. Δι’ αὐτὸ ἡ ἀπόφασις καὶ ἡ κρίσις τοῦ Δικαίου Δικαστοῦ εἶναι αὐστηρὰ καὶ ἀδυσώπητος, διότι εἶναι συντροφευμένη μὲ ὀργὴν καὶ μὲ κατάραν. 

Ὁ Θεὸς καταρᾶται τὸν ὄφιν. Καταρᾶται αὐτὸν ἀμέσως, χωρὶς νὰ τοῦ ζητήσῃ τὸν λόγον, διὰ τὸν ὁποῖον ἔκαμε τὴν πρᾶξιν του αὐτήν· χωρὶς νὰ τὸν καλέσῃ ν’ ἀπολογηθῇ, ὅπως ἀπελογήθησαν ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα. 

Ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα παρεσύρθησαν καὶ παρεπλανήθησαν. Ὁ ὄφις ὅμως, δηλαδὴ ὁ διάβολος, ἐνήργησεν ἐσκεμμένως, μὲ κακουργίαν, μὲ μοχθηρίαν, μὲ κακεντρέχειαν. Οὐδεμίαν λοιπὸν δικαιολογίαν παίρνει ἡ παρεκτροπή του. Οὐδεμία ἀπολογία χωρεῖ εἰς τὴν πρᾶξιν του. 

Ὁ Θεὸς δὲν καλεῖ τὸν ὄφιν εἰς ἀπολογίαν. Πολὺ δικαίως. Ἔτσι ἤξιζε νὰ γίνῃ καὶ ἔτσι ἔγινεν. Ὁ ὄφις ἔπρεπε νὰ τιμωρηθῇ αὐστηρότερον ἀπὸ τὴν Εὔαν καὶ ἀπὸ τὸν Ἀδάμ. 

Οὔτε ὑπῆρχε δὲ λόγος νὰ ἀκουσθῇ ἡ ἀπολογία τοῦ ὄφεως. Διότι, ἀναγνῶστα μου, μὴ λησμονῇς, ὅτι μέσα εἰς τὸ φεῖδι εὑρίσκετο ὁ διάβολος. Καὶ ὁ διάβολος ὡμίλησε πρὸς τὴν Εὔαν καὶ τὴν παρέσυρεν εἰς τὴν ἁμαρτίαν. 

Τὸ φεῖδι δὲ δὲν ἐχρησίμευσεν εἰς τὴν προκειμένην περίστασιν παρὰ ὡς ἓν ὄργανον τοῦ διαβόλου. Καὶ συνεπῶς ἡ κατάρα τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία συμπεριλαμβάνει καὶ τὸ φεῖδι, διευθύνεται κατὰ τοῦ διαβόλου. Τί νὰ εἴπῃ δὲ καὶ τί νὰ ἀπολογηθῇ ὁ διάβολος; 

Πρῶτα-πρῶτα ὁ διάβολος εἶναι μία ὕπαρξις ἀδιόρθωτος, μοχθηρά, κακοῦργος, ἡ ὁποία ἐπανεστάτησε κατὰ τοῦ Θεοῦ. Πρὸς τί λοιπὸν νὰ συζητήσῃ μαζῆ του ὁ Θεός; Ἀφοῦ εἶναι ἀδιόρθωτος, ἀφοῦ θέλει νὰ μένῃ ἀντιμέτωπος πρὸς τὸν Θεόν, πρὸς τί ὁ Θεὸς νὰ συμπεριφερθῇ πρὸς αὐτόν, ὅπως συμπεριεφέρθη πρὸς τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔαν; 

Ἔπειτα βλέπεις ἐδῶ, ὅτι φέρει εἰς πέρας μίαν πρᾶξιν καὶ ἐκτελεῖ ἕνα σχέδιον, τοῦ ὁποίου ἡ κακουργία ὑπερβαίνει κάθε ὅριον καὶ ἡ μοχθηρία δὲν ἔχει μέτρον καὶ ζύγιον. 

Καλὰ ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα μποροῦσε κάτι νὰ περιμένῃ ἀπὸ τὸν ἀπηγορευμένον καρπόν, ὅταν θὰ τὸν ἔτρωγε. Μὰ αὐτὸς ὁ κακοῦργος τί εἶχε νὰ κερδίσῃ, ὅταν θὰ παρέσυρε τὸ πλάσμα τοῦ Θεοῦ εἰς τὴν παράβασιν; 

Ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα ἐγαργαλίσθησαν ἀπὸ μίαν περιέργειαν, ἀπὸ μίαν ἐπιθυμίαν τοῦ λάρυγγός των, ἀπὸ ἕνα ὄνειρον τῆς φαντασίας των, τὴν ὁποίαν ἐφούσκωσε μὲ τὰ ψεύτικα λόγια του ὁ πονηρὸς ὄφις. Καὶ παρέβησαν τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, διότι ἐπερίμεναν, ὅτι κάτι κέρδος καὶ κάποιαν ἀπόλαυσιν θὰ τοὺς ἔδιδεν ἡ παράβασις αὐτή. 

Ἂμ ὁ κακοῦργος αὐτὸς ὄφις, τί ἐπερίμενε; Τίποτε. Ἐπῆγε μὲ σκέψιν νὰ πλανήσῃ τοὺς πρωτοπλάστους. Καὶ τὸ ἐθεώρει χαρὰν καὶ ἀπόλαυσίν του νὰ τοὺς ἴδῃ ἐπαναστατοῦντας κατὰ τοῦ Πλάστου των. Ἡ μόνη ἀπόλαυσίς του ἦτο νὰ ἴδῃ τὸ πλάσμα τοῦ Θεοῦ καταστρεφόμενον καὶ χαρά του ἦτο ἡ δυστυχία ἡ ἰδική μας. 

Ὑπάρχει ἄλλη κακουργωτέρα πρᾶξις ἀπὸ αὐτήν; Καὶ ὑπάρχει ἄλλο ἔγκλημα μοχθηρότερον ἀπὸ τοῦτο; Ἰδοὺ λοιπόν, διατί ὁ Δίκαιος Κριτὴς καταρᾶται τὸν ἐν τῷ ὄφει κρυπτόμενον διάβολον καὶ ἰδοὺ διατί δὲν τοῦ ἀναγνωρίζει τὸ δικαίωμα οὐδὲ κἂν ν’ ἀπολογηθῇ! 

Ὁ Θεὸς καταρᾶται τὸν ὄφιν. Καταρᾶται τὸν σατανᾶν, ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖ διὰ τοῦ ὄφεως καὶ κρύπτεται μέσα εἰς τὸν ὄφιν. Ἂς ἀκούσωμεν τῆς φρικτῆς αὐτῆς κατάρας τοὺς φρικτοὺς λόγους, ἀναγνῶστα μου. Ἰδοὺ αὐτοί: 

«Ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς· ἐπὶ τῷ στήθει σου καὶ τῇ κοιλίᾳ σου πορεύσῃ καὶ γῆν φαγῇ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου· καὶ ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικός, καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν» 

Ποῦ ἦσο καὶ ποῦ ἐξέπεσες, κατηραμένε διάβολε! Ἤσουν εἰς τὸν Οὐρανόν, χαριτωμένος μὲ τόσα χαρίσματα καὶ μὲ τόσην δόξαν, ποὺ σοῦ εἶχε δώσει ὁ Πλάστης καὶ Δημιουργός σου. Ἤσουν ἄγγελος λαμπρὸς καὶ φωτεινὸς καὶ ἐπετοῦσες εἰς τὰ ὕψη τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ ὑπερηφάνειά σου ὅμως σὲ ἐκρήμνισε. Καὶ καταδικάζεσαι. Καταδικάζεσαι διὰ τὴν ἀποστασίαν, τὴν ὁποίαν ἐξεδήλωσες, ὅταν ἤσουν ἀκόμη ἄγγελος φωτεινός. 

Καταδικάζεσαι καὶ διὰ τὴν πρᾶξιν αὐτὴν ποὺ ἀπετόλμησες μέσα εἰς τὸν Παράδεισον νὰ διαβάλῃς καὶ νὰ συκοφαντήσῃς τὸν ἀγαθὸν καὶ φιλαλήθη Θεόν, παριστάνων Αὐτὸν εἰς τὴν Εὔαν ὡς Θεὸν μοχθηρόν, φθονερὸν καὶ ψεύστην. Ὁ Θεὸς τῆς δικαιοσύνης σὲ καταρᾶται. 

Καὶ ἐνῶ ἤσουν πρὸ τοῦ ἁμαρτήσῃς ἓν ἀπὸ τὰ φωτεινότερα καὶ ὡραιότερα δημιουργήματά Του, τώρα κανὲν κτῆνος καὶ κανὲν θηρίον ἀπὸ ὅσα εὑρίσκονται ἐπὶ τῆς γῆς, ὁσονδήποτε ἄσχημον καὶ ὁσονδήποτε ἄγριον, δὲν θὰ εἶναι ἱκανὸν νὰ παραστήσῃ καὶ νὰ ἐξεικονίσῃ ἐπακριβῶς καὶ πραγματικῶς τὴν ἀγριότητά σου καὶ τὴν θηριωδίαν σου καὶ τὴν αἱμοβορίαν σου. 

Ἀπὸ ὅλα τὰ κτήνη καὶ ἀπὸ ὅλα τὰ θηρία, ὅσα εὑρίσκονται ἐπὶ τῆς γῆς, σὺ θὰ εἶσαι ὁ κατηραμένος, ὁ ὁποῖος θὰ προκαλῇς εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου τὴν φρίκην καὶ τὴν ἀπέχθειαν καὶ τὴν ἀποστροφὴν τόσον πολύ, ὅσον κανὲν ἀπὸ τὰ πλέον ἄγρια θηρία τῆς γῆς. 

Ὁ Θεὸς τῆς δικαιοσύνης σὲ καταρᾶται. Καὶ ἡ κατάρα τοῦ Θεοῦ σὲ κατέστησεν ἀποτρόπαιον, μισητὸν καὶ φρικαλέον εἰς ὁλόκληρον τὴν ἀνθρωπότητα. Καὶ ἐκεῖνοι ἀκόμη ἐκ τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι σὲ ὑπηρετοῦν καὶ ἀκολουθοῦν τὰς ἐμπνεύσεις σου, φρίττουν, ὅταν παρουσιασθῇς ἐνώπιόν των. 

Καὶ ἐὰν σὲ ἔβλεπον τί σχεδιάζεις καὶ πῶς ἐνεργεῖς διὰ νὰ τοὺς παρασύρῃς εἰς τὸ κακόν, ἀσφαλῶς δὲν θὰ παρεδίδοντο τόσον εὔκολα εἰς τὴν κυριαρχίαν σου, ἀλλὰ θὰ σὲ ἐμίσουν καὶ θὰ σὲ ἀπεστρέφοντο ἐξ ὅλης των τῆς ψυχῆς. 

Καὶ καταδικάζεσαι τώρα ὡς ἄλλος ὄφις νὰ σύρεσαι καὶ νὰ κυλίεσαι εἰς τὰ σκοτεινὰ βάθη τοῦ Ἅδου καὶ νὰ μὴ εἰμπορῇς πλέον νὰ πετᾷς εἰς τὰ οὐράνια ὕψη. 

Ἐτρέφεσο ἄλλοτε ἀπὸ τὴν θεωρίαν τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας, ἀπὸ τὴν ζωὴν τῆς ἀρετῆς. Τώρα ὁ Θεὸς σὲ καταρᾶται. «Γῆν φαγῇ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου». Σὺ καὶ τὰ τέκνα σου θὰ τρέχετε ὀπίσω ἀπὸ τὴν ματαιότητα τῶν ἐγκοσμίων πραγμάτων, θὰ κυλίεσθε μέσα εἰς τὴν φθορὰν τῆς σαρκός. 

Τὰ ἄνομα πάθη τῆς σαρκός, ἡ ὁποία προῆλθεν ἀπὸ τὴν γῆν, αὐτὰ θὰ δεσπόζουν καὶ θὰ κυριαρχοῦν ἐπάνω σας. Καὶ θὰ ἔχῃς σὺ ὁ διάβολος ὡς τροφὴν τὰς ψυχὰς ἐκείνας, αἱ ὁποῖαι ἐλησμόνησαν τὸν οὐράνιον προορισμόν των καὶ αἱ ὁποῖαι διὰ τῆς ὑποταγῆς των εἰς τὴν ἁμαρτίαν ἐξηχρειώθησαν καὶ ἐγένοντο σὰρξ καὶ γῆ. «Γῆν φαγῇ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου». 

Ἡ κατάρα τοῦ Θεοῦ κηρύττει ἀκόμη πόλεμον ἀδιάλλακτον μεταξὺ τῆς γυναικὸς καὶ τοῦ διαβόλου, καθὼς καὶ μεταξὺ τοῦ σπέρματος τῆς γυναικὸς καὶ τοῦ σπέρματος τοῦ διαβόλου. 

Καὶ ἀληθῶς. Ἕνας ἀγὼν ἄσπονδος καὶ διαρκής, ἀγὼν ποὺ δὲν ἐγνώρισε ποτὲ ἀνακωχὴν καὶ διακοπήν, ἀγὼν ποὺ δὲν θὰ καταλήξῃ ποτὲ εἰς εἰρήνην καὶ συμφωνίαν μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος, ἔχει κηρυχθῇ μεταξὺ τοῦ βασιλείου τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ κράτους τοῦ διαβόλου. 

«Ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικός». 

Ἡ Εὔα, αὐτὴ ποὺ παρεσύρθη ἀπὸ τὸν διάβολον, αὐτὴ τώρα δοκιμάζουσα τοὺς πικροτάτους καρποὺς τῆς παραβάσεώς της θὰ μισήσῃ καὶ θὰ ἀποστραφῇ τὸν κατηραμένον τῆς ἁμαρτίας ὄφιν καὶ θὰ μεταδώσῃ τὸ μῖσος της καὶ τὴν ἔχθραν της αὐτὴν καὶ εἰς πολλὰ ἀπὸ τὰ παιδιά της, ὅσα φυσικῶς ἐξ ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς μέλλουν νὰ γεννηθοῦν καὶ νὰ κατάγωνται ἀπὸ αὐτὴν. 

Ὅλοι οἱ εὐσεβεῖς ἄνθρωποι, ὅσοι ἔμειναν πιστοὶ εἰς τὸν Θεόν, θὰ εὑρίσκωνται ἀντιμέτωποι πρὸς τὸν κακοῦργον διάβολον καὶ θὰ αἰσθάνωνται πατροπαράδοτον μῖσος καὶ ἔχθραν πρὸς αὐτόν. 

«Καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου, καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς», προσθέτει ἀκόμη ὁ Θεός. Θὰ θέσω ἔχθραν καὶ μεταξὺ τοῦ σπέρματός σου, κατηραμένε ὄφι, τῶν ἀνθρώπων δηλαδὴ ἐκείνων, εἰς τοὺς ὁποίους μετέδωκες σὺ ὁ διάβολος τὰς κακίας σου καὶ τοὺς ὁποίους ἐξωμοίωσες πρὸς τὸν ἑαυτόν σου καὶ κατέστησες σπέρμα καὶ ἀπογόνους ἰδικούς σου. 

Θὰ κηρυχθῇ λοιπὸν πόλεμος ἀδιάκοπος καὶ διαρκὴς μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν ποὺ ἐμπνέεις σύ, καὶ μεταξὺ «τοῦ σπέρματος τῆς γυναικός». 

Ἀλλὰ ποῖον λοιπὸν εἶναι τὸ εὐλογημένον αὐτὸ τῆς γυναικὸς σπέρμα, τὸ ὁποῖον προφητεύει καὶ προαναγγέλλει τώρα ὁ Θεός, ὅτι θὰ ἔλθῃ διὰ νὰ συντρίψῃ τὸ κεφάλι καὶ τὴν δύναμιν τοῦ κατηραμένου ὄφεως; 

Σπέρμα τῆς γυναικός, ἀδελφέ μου, εἶναι Ἐκεῖνος, ὁ Ὁποῖος ἐγεννήθη οὐχὶ ὅπως γεννώμεθα ἡμεῖς, ἐξ ἀνδρὸς δηλαδὴ καὶ γυναικός, ἀλλὰ κατὰ τρόπον ὑπερφυσικὸν καὶ μοναδικόν, ἐκ γυναικὸς καὶ μόνον, οὐχὶ ἐξ ἀνδρός, καὶ ὁ ὁποῖος δι’ αὐτὸ δικαιοῦται μόνος μεταξὺ πάντων τῶν ἀνθρώπων νὰ ὀνομάζεται σπέρμα γυναικός. Ἡμεῖς οἱ ἄλλοι ὅλοι ὀνομαζόμεθα σπέρμα ἀνδρός. Αὐτὸς δὲ μόνος καλεῖται σπέρμα γυναικός. 

Ποῖος εἶναι αὐτός, δὲν εἶναι δύσκολον νὰ τὸ ἐννοήσῃς, ἀναγνῶστα μου. Εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸς τώρα εὑρίσκεται ἐπὶ κεφαλῆς τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἀγῶνος, ὁ ὁποῖος ἐκηρύχθη μεταξὺ τῆς γυναικὸς καὶ τοῦ νοητοῦ ὄφεως. 

Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀρχηγὸς τοῦ εὐλογημένου αὐτοῦ βασιλείου, τοῦ ὁποίου βασιλεὺς εἶναι αὐτὸς ὁ Θεός. Αὐτὸς ἐνθαρρύνει τοὺς στρατιώτας του εἰς τὸ νὰ ὑπομένουν τὰς δοκιμασίας τοῦ ἀδιαλείπτου αὐτοῦ ἀγῶνος. Αὐτὸς μένει ἀγωνοθέτης καὶ Κριτὴς ἕτοιμος νὰ στεφανώσῃ τοὺς ὑπομένοντας καὶ νικῶντας εἰς τὴν πάλην αὐτήν. 

Καὶ βλέπεις, Χριστιανέ μου, τὴν ἔχθραν καὶ τὸ μῖσος, τὸ ὁποῖον γεννᾷ τὸν ἀγῶνα τοῦτον. Τὸ βλέπεις εἰς τοὺς διωγμούς, τοὺς χλευασμούς, εἰς τὰς περιφρονήσεις, εἰς τὸν θάνατον αὐτόν, ποὺ παρασκευάζουν οἱ κατὰ τὰς ἐμπνεύσεις τοῦ διαβόλου πολιτευόμενοι ἄνθρωποι πρὸς τὰ ἀθῶα πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς καὶ μαθητὰς καὶ ἀκολούθους τοῦ σπέρματος τῆς γυναικός. 

Πρᾷοι καὶ ἀνεξίκακοι οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Ἐσταυρωμένου. Μαινόμενοι καὶ ἐμπαθεῖς καὶ λυσσῶντες οἱ ἀποτελοῦντες τὸ σπέρμα τοῦ διαβόλου. Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα καὶ ἡ συνέπεια τῆς ἀσυμφωνίας αὐτῆς εἶναι ὁ διαρκὴς ἀγὼν μεταξὺ τῶν πονηρῶν καὶ διεφθαρμένων ἀνθρώπων τοῦ κόσμου τούτου καὶ τῶν ἀγαθῶν καὶ ἐναρέτων τέκνων τοῦ Θεοῦ. 

Ὅταν ὁ Χριστὸς ἔδιδε τὰς τελευταίας του παραγγελίας εἰς τοὺς Ἀποστόλους του, τοὺς ἐπληροφόρει ὅτι «εἰ ἐκ τοῦ κόσμου ἦτε, ὁ κόσμος ἂν τὸ ἴδιον ἐφίλει. Ὅτι δὲ ἐκ τοῦ κόσμου οὔκ ἐστε, ἀλλ’ ἐγὼ ἐξελεξάμην ὑμᾶς ἐκ τοῦ κόσμου, διὰ τοῦτο μισεῖ ὑμᾶς ὁ κόσμος». 

Ὁ κόσμος, οἱ μακρὰν τοῦ Θεοῦ πλανώμενοι ἄνθρωποι τουτέστιν, αὐτοὶ ἀποτελοῦν τὸ σπέρμα τοῦ διαβόλου. Ἂν ἦσθε, λέγει, καὶ σεῖς ἐκ τοῦ κόσμου, θὰ σᾶς ἠγάπων, καὶ δὲν θὰ σᾶς κατεδίωκον οἱ μακρὰν τοῦ Θεοῦ πλανώμενοι ἄνθρωποι. Τώρα ὅμως θὰ σᾶς μισοῦν καὶ θὰ σᾶς διώκουν, διότι δὲν ἀνήκετε εἰς τὸν κόσμον. 

Καὶ τὸ μῖσος καὶ οἱ διωγμοὶ καὶ ἡ ἔχθρα αὐτή, ἀδελφέ μου, περὶ τῶν ὁποίων ὁμιλεῖ ὁ Χριστὸς εἰς τοὺς Ἀποστόλους του, χρονολογοῦνται ἀπὸ τῆς ὥρας αὐτῆς ποὺ καταρᾶται τὸν ὄφιν ὁ Θεός. Ἀπὸ τότε ἀκριβῶς ὑφίσταται ἡ ἔχθρα τῶν ἀδίκων πρὸς τοὺς δικαίους, τῶν ἁμαρτωλῶν πρὸς τοὺς ἐναρέτους, τῶν τέκνων τοῦ διαβόλου πρὸς τὰ τέκνα τοῦ Θεοῦ. 

Καὶ θὰ εἶναι τὸ μῖσος αὐτὸ αἰώνιον καὶ ἀδιάλλακτον διαρκῶς. Τὸ φῶς εἶναι δυνατὸν ποτὲ νὰ συμβιβασθῇ πρὸς τὸ σκότος; Καὶ ἡ ἀλήθεια εἶναι δυνατὸν νὰ συμπεριπατὴσῃ πρὸς τὸ ψεῦδος; Ἄλλο τόσον καὶ τὸ σπέρμα τοῦ διαβόλου εἶναι δυνατὸν νὰ ὁμονοήσῃ καὶ νὰ συνδιαλλαχθῇ πρὸς τὰ τέκνα τοῦ Θεοῦ. 

Ἀπὸ τὸν ἀγῶνα αὐτόν, ὁ ὁποῖος ἔχει κηρυχθῆ μεταξὺ τῆς γυναικὸς καὶ τοῦ σπέρματος αὐτῆς ἀφ’ ἑνὸς καὶ τοῦ διαβόλου καὶ τοῦ σπέρματος αὐτοῦ ἀφ’ ἑτέρου, συντετριμμένος καὶ κατεστραμμένος θὰ ἐξέλθῃ ὁ διάβολος καὶ οἱ ἀκολουθοῦντες αὐτόν. «Αὐτός σου τηρήσει κεφαλὴν καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν». 

«Αὐτός». Ποῖος; Τὸ σπέρμα τῆς γυναικός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. «Αὐτός». Δηλαδὴ ὁ ἀρχηγός μας, ἡ κεφαλή μας, ὁ Σωτήρ μας, ὁ Λυτρωτής μας. Συνεπῶς δὲ μαζῆ μὲ Αὐτὸν καὶ ἡμεῖς, ὅσοι πιστεύομεν καὶ ἀκολουθοῦμεν Αὐτόν. 

«Αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν». Αὐτός, ὦ ὄφι, θὰ σοῦ συντρίψῃ τὸ κεφάλι. Καὶ ὅταν βέβαια τὸ κεφάλι τοῦ φειδιοῦ συντριβῇ, τότε καὶ τὸ φεῖδι ὁλόκληρο εἶναι συντριμμένο. Ὅλη του ἡ ζωὴ καὶ ἡ δύναμις εὑρίσκεται εἰς τὸ κεφάλι του. Τὸ κεφάλι ἔπαθεν; Ὅλο τὸ φεῖδι ἐχάθη. 

Αἴ, λοιπόν, διάβολε· ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς θὰ σοῦ συντρίψῃ τὸ κεφάλι. Αὐτὸ προαναγγέλλει ὁ Μέγας καὶ Αἰώνιος Κριτής. Ὅλην σου τὴν δύναμιν καὶ τὴν ἰσχὺν θὰ σοῦ τὴν ἀφανίσῃ. Θὰ σοῦ ἀνατρέψῃ ἐκ θεμελίων τὸ βασίλειον. Θὰ σοῦ καταφέρῃ κτύπημα θανάσιμον καὶ ἀθεράπευτον. Ἡ πληγή, τὴν ὁποίαν θὰ σοῦ δώσῃ, δὲν θὰ παίρνῃ ἰατρείαν, ἀλλὰ θὰ σὲ ὁδηγήσῃ εἰς τὴν καταστροφήν. 

«Καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν». Καὶ σὺ θὰ τοῦ δαγκάσῃς τὴν πτέρναν. Καλύτερα ὅμως θὰ σοῦ ἦτο νὰ μὴν τὴν ἐδάγκανες. Διότι αὐτὴ ἐκείνη ἡ πτέρνα ποὺ θὰ δαγκάσῃς, αὐτὴ θὰ σοῦ συντρίψῃ τὴν κεφαλήν. Θὰ τοῦ δαγκάσῃς τὴν πτέρναν, δηλαδὴ θὰ τοῦ καταφέρῃς ἕνα κτύπημα ἀσήμαντον, χωρὶς καμμίαν σοβαρὰν συνέπειαν, κτύπημα ποὺ θὰ ἰατρεύεται, κτύπημα ποὺ δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ φέρῃ θάνατον καὶ καταστροφήν. 

Θὰ τοῦ δαγκάσῃς τὴν πτέρναν. Δηλαδὴ θὰ τοῦ κτυπήσῃς τὴν πρόσκαιρον καὶ ἐπίγειον ζωήν. Μὰ δὲν θὰ μπορέσῃς νὰ τοῦ ἐγγίσῃς τὴν ψυχήν. Θὰ τοῦ φονεύσῃς τὸ σῶμα, ἀλλὰ δὲν θὰ τοῦ πειράξῃς τὴν ψυχήν. Θὰ τοῦ προκαλέσῃς πόνους καὶ ὀδύνην εἰς τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν Του, ἀλλ’ ὅλα αὐτὰ θὰ ἰατρευθοῦν διὰ τῆς ἐνδόξου Ἀναστάσεώς Του. 

Θὰ τοῦ δαγκάσῃς τὴν πτέρναν. Θὰ μεταχειρισθῇς ὡς ὄργανα τοὺς Γραμματεῖς καὶ τοὺς Φαρισαίους. Θὰ χρησιμοποιήσῃς ἀκόμη καὶ ἕνα μαθητήν Του ἀπὸ τὸν κύκλον τῶν δώδεκα Ἀποστόλων Του. Θὰ τὸν προδώσῃ αὐτός, ὁ Ἰούδας δηλαδή. Θὰ Τὸν ἀρνηθῇ ἕνας ἄλλος, ὁ Πέτρος τουτέστι. Θὰ Τὸν ἐγκαταλίπουν οἱ ὑπόλοιποι. 

Καὶ ἔτσι ἔρημος, ὡσὰν νὰ μὴ εἶχε κανένα φίλον καὶ κανένα γνώριμον, θὰ ὁδηγηθῇ ἐμπρὸς εἰς ἕνα ἄνομον κριτήριον περιφρονημένος, ἀδικημένος, ὑβρισμένος, ἀπροστάτευτος, ἐγκαταλελειμμένος. 

Καὶ ἔπειτα θὰ ἀνεβασθῇ ἐπάνω εἰς τὸν Σταυρόν, γυμνός, παντάγυμνος ἐμπρὸς εἰς τὰ μάτια τόσου κόσμου, μὲ αἱματωμένον τὸ μέτωπον ἀπὸ ἕνα στέφανον ἀκάνθινον ποὺ τὸν πληγώνει βαθειά, μὲ αἱματωμένα τὰ χέρια καὶ τὰ πόδια ἀπὸ τὰ καρφιά, μὲ τὰ ὁποῖα Τὸν ἔχουν καρφώσει ἐπάνω εἰς τὸν Σταυρόν, μὲ τὸν πόνον ἀνυπόφορον καὶ τὴν ἀγωνίαν ζωγραφισμένην εἰς τὸ πρόσωπον καὶ τὰ χείλη Του. 

Τὸν ἐδάγκωσες, διάβολε. Μὲ ὅλον αὐτὸ τὸ μαρτύριον θὰ τελειώσῃ ἐπὶ τέλους. Καὶ ὅλη αὐτὴ ἡ πληγή, ὅσον καὶ ἂν πονῇ, θὰ ἰατρευθῇ πολὺ σύντομα. Ἀπὸ τὴν ἡμέραν τῆς Ἀναστάσεώς Του καὶ τοῦ θριάμβου δὲν τὸν χωρίζουν παρὰ ὧρες μόνον. Καὶ ἀλλοίμονον τότε εἰς σέ. Τὸ κεφάλι σου θὰ ἔχῃ συντριβῆ. Ἡ δύναμίς σου θὰ ἔχῃ παραλύσει. Τὸ κράτος σου θὰ ἔχῃ ἀφανισθῇ. 

Καὶ σύ, Χριστιανέ μου, ὅπου πιστεύεις εἰς τὸν Θεόν, μὴ φοβῆσαι καὶ μὴ δειλιᾷς. Ὁ Χριστός μας ἐνίκησε; Καὶ ἡμεῖς δι’ αὐτοῦ ἐνικήσαμεν. Ὁ Ἀρχηγός μας συνέτριψε τοῦ ὄφεως τὴν κεφαλήν; Καὶ ἡμεῖς δι’ Αὐτοῦ τὴν συνετρίψαμεν. 

Θάρσει, ἀδελφέ μου. Μένε μόνον πιστὸς εἰς τὸν Χριστόν. Καὶ ἂς σὲ διώκουν, ἂς σὲ χλευάζουν, ἂς σὲ κακοποιοῦν. Εἰς τὸ τέλος θὰ εὑρεθῇ, ὅτι καὶ σὺ ἐπῆρες εἰς τὴν πτέρναν σου ἕνα κτύπημα καὶ μίαν πληγήν, ποὺ ἰατρεύεται, ἐνῶ τὸ φεῖδι τῆς ἁμαρτίας διὰ τῆς δυνάμεως τοῦ Χριστοῦ ἐπατήθη καὶ ἀπὸ σὲ εἰς τὸ κεφάλι καὶ ἔλαβε πληγὴν θανάσιμον καὶ ἀθεράπευτον. 

Τὰ τελευταῖα λόγια τῆς κατάρας τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ φεῖδι, πρὸς τὸν διάβολον, ὅσον τρομερὰ καὶ θανάσιμα εἶναι διὰ τὸν διάβολον, τόσον χαροποιὰ καὶ χαρμόσυνα εἶναι δι’ ἡμᾶς. 

Μέσα εἰς τὸ σκοτάδι τῆς ἀπελπισίας, ποὺ εἶχε πλακώσει τὴν στιγμὴν ἐκείνην τοὺς δύο προπάτοράς μας, ἄνοιγαν τὰ λόγια αὐτὰ μίαν θύραν μακρυνὴν ἴσως, ἀλλ’ ἀπὸ τὴν ἐποίαν ἔμβαιναν ἀκτῖνες φωτειναὶ ἐλπίδος οὐρανίας, ποὺ θὰ ἐπαρηγοροῦσαν τὰς ψυχάς των. 

Ναί· μεγάλο κακὸ ἐπάθατε, ὦ πρωτόπλαστοι, ἀπὸ τὴν ψευτιά, μὲ τὴν ὁποίαν σᾶς ἐξηπάτησε τὸ φεῖδι, ὁ πονηρός. Ἀλλ’ ἰδού· ἕνας ποὺ θὰ γεννηθῇ ἀπὸ τοὺς ἀπογόνους τῆς γυναικός, ἡ ὁποία πρώτη ἐξηπατήθη μὲ τὰ ἀπατηλὰ λόγια τοῦ φειδιοῦ, θὰ λάβῃ ἐκδίκησιν μιὰ μέρα διὰ τὸ μέγα αὐτὸ κακὸν ποὺ σᾶς ἔγινε. 

Καὶ ἂν τώρα χάνετε τὸν Παράδεισον καὶ βλέπετε τὸ κράτος τοῦ διαβόλου νὰ ὀρθώνεται πανίσχυρον καὶ ἀκατάλυτον, μίαν ἡμέραν μὲ ἕνα λάκτισμα τοῦ ἐνδόξου αὐτοῦ τῆς γυναικὸς ἀπογόνου θὰ καταρρεύσῃ εἰς ἐρείπια τοῦ φειδιοῦ τὸ ἀδιάσειστον ἀνάκτορον, θὰ διαλυθῇ εἰς στάκτην καὶ ὁ θρόνος του, θὰ καταλυθῇ γιὰ πάντα τὸ κράτος του καὶ θὰ ἀνοίξῃ ἐκ νέου ἡ πόρτα τοῦ Παραδείσου καὶ ὁ δρόμος τῆς αἰωνίου καὶ μακαρίας ζωῆς. 

Ποίαν παρηγορίαν θὰ ἔχυσαν τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Θεοῦ εἰς τὰς καρδίας τῶν πρωτοπλάστων! Καὶ πόσον θὰ ἀνεκούφισαν τὰς πληγωμένας καὶ πικραμμένας ψυχάς των κατὰ τὴν ὥραν ἐκείνην! Ὤ! ναί. Εἶναι χαρμόσυνα, εἶναι χαροποιὰ τὰ λόγια αὐτά. 

Εἶναι μία ὑπόσχεσις, ἡ ὁποία λέγει καὶ περιέχει πολλά, πάρα πολλά. Ὑπόσχεσις, ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ὀνομασθῇ Εὐαγγέλιον, τὸ πρῶτον Εὐαγγέλιον ποὺ ἔδωκεν ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους. Εὐαγγέλιον, ποὺ προαναγγέλλει καθαρά, καθαρὰ τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. 

Εὐαγγέλιον, ποὺ προλέγει τὴν ὑπερφυσικὴν γέννησιν τοῦ Υἱοῦ τῆς Παρθένου, γέννησιν ποὺ θὰ ἐγίνετο διαφορετικὰ ἐντελῶς ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς νόμους (καὶ διὰ τοῦτο ὀνομάζει Αὐτὸν «σπέρμα γυναικός», ἤτοι Υἱὸν τῆς Παρθένου), γέννησιν ποὺ θὰ ἐγίνετο χωρὶς νὰ παρέμβῃ θέλημα ἀνδρός· γέννησιν, τῆς ὁποίας θὰ προηγεῖτο μία σύλληψις ὑπερφυσικὴ ἀπὸ τὰ ἁγνὰ αἵματα μιᾶς ἀμιάντου κόρης διὰ τῆς ἐπισκιάσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 

Εὐαγγέλιον ἀκόμη ποὺ προαναγγέλλει τὰ παθήματα καὶ τὸν θάνατον τοῦ ἐνδόξου τούτου τῆς γυναικὸς ἀπογόνου, ἀλλὰ καὶ τὸν θρίαμβόν Του καὶ τὴν αἰωνίαν νίκην Του κατὰ τοῦ διαβόλου. Ὅ,τι μᾶς ἱστοροῦν διὰ πλατέων τὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια, τὸ προανήγγειλεν ὁ Θεὸς εἰς τοὺς πρωτοπλάστους μὲ τὰ ὀλίγα ἐκεῖνα λόγια, μὲ τὰ ὁποῖα τελειώνει ἡ κατάρα τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ φεῖδι. 

Καὶ ὁμοιάζει ἐδῶ τώρα ὁ Θεὸς πρὸς τὸν δικαστὴν ἐκεῖνον ποὺ ἀπαγγέλλει τὴν δικαίαν ἀπόφασίν του, μὲ τὴν ὁποίαν ὁ κατηγορούμενος καταδικάζεται εἰς θάνατον, ἀλλ’ ὁ ὁποῖος δικαστὴς συγχρόνως δεικνύει συμπάθειαν πρὸς αὐτὸν καὶ τὸν διαβεβαιώνει, ὅτι τὸ δικαστήριον, ποὺ τώρα τὸν καταδικάζει θὰ κάμῃ σύστασιν ὑπὲρ αὐτοῦ διὰ νὰ τοῦ δοθῇ βασιλικὴ χάρις. 

Ἔτσι καὶ τώρα ὁ Θεός. Καταδικάζει εἰς θάνατον ἀπὸ τὸ ἓν μέρος τοὺς παραβάτας, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὑπόσχεται ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος, ὅτι θὰ δώσῃ εἰς αὐτοὺς τὸ ἔλεος καὶ τὴν χάριν καὶ θὰ τοὺς ἀπολυτρώσῃ ἀπὸ τὰ δεινὰ καὶ τὴν συμφοράν, τὰ ὁποῖα ἐξ αἰτίας τῆς κακοκεφαλιᾶς των τοὺς εἶχαν εὕρει. 

Καὶ ἐπειδὴ ἐμάνθαναν τώρα ἐπάνω εἰς τὰ πράγματα, ποίαν σημασίαν ἔπρεπε νὰ δίδουν εἰς τὰς ὑποσχέσεις καὶ τὰς ἀπειλὰς τοῦ Θεοῦ, ὡρισμένως θὰ ἐπαρηγορήθησαν πολὺ οἱ πρωτόπλαστοι εἰς τὰς πικρὰς καὶ φαρμακευμένας ἐκείνας στιγμὰς τῆς ζωῆς των. 

Ὁ περισσότερον ἔνοχος εἰς τὴν παράβασιν αὐτήν, ποὺ τιμωρεῖ τώρα ὁ Θεός, εἶναι ὁ ὄφις, ἤτοι ὁ διάβολος. Δι’ αὐτὸ καὶ ἐξαγγέλλει πρῶτον δι’ αὐτὸν ὁ Θεὸς τὴν καταδικαστικὴν ἀπόφασιν. Μετὰ τὸν ὄφιν περισσότερον ἔνοχος καὶ ἀπὸ τὸν Ἀδὰμ εἶναι ἡ Εὔα. Δι’ αὐτὸ τώρα ἀπευθύνεται πρὸς αὐτὴν ὁ Θεὸς καὶ τῆς ἀπαγγέλλει τὴν ποινήν της, προτοῦ ἀκόμη ἀκουσθῇ καὶ τοῦ Ἀδὰμ ἡ τιμωρία. 

«Πληθύνων πληθυνῶ τὰς λύπας σου καὶ τὸν στεναγμόν σου», λέγει ὁ Θεὸς πρὸς τὴν Εὔαν. «Ἐν λύπαις τέξῃ τέκνα, καὶ πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου, καὶ αὐτός σου κυριεύσει». 

Θὰ πληθύνω, τῆς λέγει, τὰς λύπας σου καὶ τὸν στεναγμόν σου. Μία δὲ ἀπὸ τὰς λύπας αὐτάς, αἱ ὁποῖαι ἐπιφυλάσσονται εἰς σὲ καὶ εἰς ὅλας τὰς γυναῖκας, αἱ ὁποῖαι θὰ γεννηθοῦν ἀπὸ σέ, εἶναι ἐκείνη, τὴν ὁποίαν θὰ δοκιμάζετε, ὅταν θὰ γεννᾶτε τὰ τέκνα σας. 

Ἠθέλησες νὰ δοκιμάσῃς τὴν γλυκύτητα τοῦ ἀπηγορευμένου καρποῦ. Θὰ τὴν πληρώσῃς λοιπὸν τὴν εὐχαρίστησιν αὐτήν, ποὺ ἐνόμισες ὅτι ἀπήλαυσες, ὅταν ἤγγισες καὶ ἐγεύθης τῆς παραβάσεως τὸ ξύλον, θὰ τὴν πληρώσῃς μὲ τὰς λύπας αὐτάς, μὲ τὰς ὁποίας θὰ εἶναι εἰς τὸ ἑξῆς ζυμωμένη ἡ ζωή σου. 

«Πληθύνων πληθυνῶ τὰς λύπας σου». Δὲν θὰ εἶναι μία, ἀλλὰ πλῆθος πολὺ αἱ λύπαι σου. Δὲν θὰ εἶναι μόνον ἐκεῖναι, ποὺ θὰ δοκιμάζῃς, καθ’ ὃν χρόνον θὰ φέρῃς εἰς τὴν κοιλίαν σου καὶ θὰ γεννᾷς τὰ τέκνα σου. Θὰ εἶναι πολλαί, πάρα πολλαὶ αἱ λύπαι σου. 

Λύπαι, ποὺ θὰ τὰς γεννᾷ καὶ θὰ τὰς αὐξάνῃ ἡ καρδία σου, ἡ ὁποία θὰ λαχταρᾷ ἐκ φύσεως περισσότερον ἀπὸ ὅ,τι ἡ καρδία τοῦ ἀνδρός. Λύπαι καὶ τρόμοι καὶ ἀγωνίαι, ποὺ θὰ τὰς δοκιμάσῃς λόγῳ τῆς δειλίας καὶ τοῦ φυσικοῦ φόβου, τὸν ὁποῖον ἔχει ὁ γυναικεῖος χαρακτήρ. 

Λύπαι ἀπὸ ἀσθενείας καὶ ἀδυναμίας σωματικάς. Λύπαι ἀπὸ πόνους, ὅπως εἶναι καὶ οἱ πόνοι ποὺ θὰ αἰσθάνεσαι ὅταν γεννᾷς. Λύπαι ἀπὸ θανάτους καὶ ἀπὸ σκληρούς χωρισμούς. 

Ὅλαι αἱ συγκινήσεις καὶ ὅλαι αἱ ἀγρυπνίαι, ποὺ ἀναγκάζουν σέ, τὴν οἰκοκυρὰν τοῦ σπιτιοῦ, νὰ στέκεσαι μέρα καὶ νύκτα εἰς τὸ πόδι, διὰ νὰ περιποιηθῇς τὸν ἀσθενῆ σου, διὰ νὰ περιθάλψῃς τὸν ἀδύνατον ἐκ τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας σου, ἀνήκουν εἰς τὰς λύπας αὐτὰς ποὺ κατεδίκασεν ὁ Θεὸς τὴν Εὔαν ἵνα τὰς δοκιμάζῃ μὲ τὰς ἀπογόνους της. 

«Πληθύνων πληθυνῶ τὰς λύπας σου». Καὶ ἔτσι ὁ βίος μας ζυμώνεται μὲ δάκρυα. Καὶ μεταβάλλεται ἡ παροῦσα μας ζωὴ πρὸς μίαν κοιλάδα δακρύων καὶ στεναγμῶν. Καὶ δὲν ἀκούεται εἰς τὴν κοιλάδα αὐτὴν παρὰ ἕνα βαρὺ βογγητό, τὸ ὁποῖον ἐξέρχεται σήμερον ἀπὸ τὸ ἰδικόν μου καὶ αὔριον ἀπὸ τὸ ἰδικόν σου στόμα. 

Εἶναι ᾆσμα θλιβερόν, ἀγαπητέ μου ἀναγνῶστα, εἶναι μαῦρο μοιρολόγι, τὸ ὁποῖον ὁ καθένας μας ψάλλει μὲ τὴν σειράν του. Γελᾷς ἴσως σὺ τώρα, ὁπότε ἐγὼ χύνω δάκρυα καὶ ἀναστενάζω. Αὔριον ὅμως θὰ κλαύσῃς καὶ σὺ καὶ θὰ ἀναστενάξῃς ὅπως καὶ ἐγὼ σήμερον. 

Ὅποιος γεννᾶται εἰς τὸν κόσμον αὐτόν, εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴ χύσῃ δάκρυα, καὶ ὅποιος ἐμβαίνει εἰς τὴν κοιλάδα αὐτὴν τῶν στεναγμῶν, ποὺ λέγεται παροῦσα ζωή, εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴ κλαύσῃ καὶ νὰ μὴ στενάξῃ. 

«Πληθύνων πληθυνῶ τὰς λύπας σου». Ὁ Θεὸς τὸ λέγει αὐτό, ἀναγνῶστα μου. Δὲν τὸ λέγει ἄσπλαγχνός τις καὶ ἄδικος τύραννος. Τὸ λέγει ἕνας Κριτής, ποὺ δὲν ξεύρει τί πρᾶγμα εἶναι ἡ ἀδικία. Τὸ λέγει ἕνας Κυριάρχης, ποὺ ἐνδιαφέρεται ὡσὰν Πατέρας φιλόστοργος καὶ πανάγαθος διὰ τὸν ἄνθρωπον. 

Αἴ! λοιπὸν ἡ τιμωρία μας εἶναι δικαία, ἀδελφέ μου. Τὸ βάσανόν μας δὲν εἶναι ἄδικον. Μὰ συγχρόνως εἶναι καὶ μία παιδαγωγία τοῦ Πατέρα μας διὰ νὰ διορθωθῶμεν ἡμεῖς τὰ ἄτακτα παιδιά Του. 

Εἶναι ἕνα φάρμακον ἀναρρωτικὸν καὶ θεραπευτικὸν τῶν ἀσθενειῶν τῶν ψυχῶν μας. Καὶ ὑποκάτω λοιπὸν ἀπὸ τὴν πικρίαν αὐτὴν τῶν λυπῶν, ποὺ μᾶς ἐκληροδότησεν ἡ Εὔα, κρύπτεται τὸ πλέον γλυκὺ καὶ τὸ πλέον σωτήριον μέλι. Ὑπόμεινε λοιπὸν καὶ ἐγκαρτέρει καὶ ἀνδρίζου, ἀδελφέ μου. 

Εἰς τὸ πλῆθος τῶν λυπῶν προσθέτει ὁ δίκαιος Κριτὴς καὶ ἄλλην τιμωρίαν. Ἐπιβάλλει ὡς ποινὴν εἰς τὴν γυναῖκα τὸ νὰ εἶναι αὐτὴ ὑποδεεστέρα τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὸ νὰ προσβλέπῃ πάντοτε ὡς εἰς προστάτην καὶ ἡγούμενον πρὸς τὸν ἄνδρα. «Πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου καὶ αὐτός σου κυριεύσει». 

Θὰ εἴπῃς ἴσως, ἀναγνῶστα μου· πῶς καὶ διατί; Δὲν εἶχε πλασθῆ ἐξ ἀρχῆς ἡ Εὔα ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ Ἀδὰμ καὶ δὲν ἐσήμαινεν ἐξ ἀρχῆς τοῦτο, ὅτι ἔπρεπε νὰ θεωρῇ τὸν ἄνδρα της ὄχι μόνον ὡς πρεσβύτερον κατὰ τὴν ἡλικίαν, ἀλλὰ καὶ ὡς ἀνώτερον κατὰ τὸ προνόμιον καὶ κατὰ τὴν τιμήν; 

Οὐδεὶς τὸ ἀρνεῖται, ἀδελφέ μου. Λάβε ὅμως ὑπ’ ὄψει κάτι ἄλλο. Ὅτι δηλαδὴ ἀφ’ ὅτου εἰσεχώρησεν εἰς τὸ γένος μας ἡ ἁμαρτία, ἡ γυναῖκα τὴν ὑποχρέωσίν της αὐτὴν τοῦ νὰ ὑποτάσσεται εἰς τὸν ἄνδρα της τὴν θεωρεῖ βαρεῖαν καὶ δυσβάστακτον. 

Τὴν θεωρεῖ ζυγόν, ἀπὸ τὸν ὁποῖον θέλει πάντοτε νὰ ξεφύγῃ καὶ ὡσὰν νὰ ἦτο ζυγὸς δουλικὸς φαίνεται εἰς μερικὰς γυναῖκας ὡς ἓν βαρὺ καὶ ἀδιάσειστον βουνόν, τὸ ὁποῖον τῆς πιέζει τὰ στήθη. 

Μὲ ἄλλας λέξεις ἡ ἁμαρτία, ποὺ εἰσεχώρησεν εἰς τὸ ἀνθρώπινον γένος διὰ τῆς παραβάσεως τῆς Εὔας, μᾶς διέστρεψε τόσον πολύ, ὥστε αἱ πλέον φυσικαὶ καὶ δίκαιαι καὶ λογικαὶ ὑποχρεώσεις μας νὰ μᾶς φαίνωνται ἀφύσικοι, ἄδικοι καὶ παράλογοι. 

Ἔτσι λοιπὸν συνέβη καὶ εἰς τὴν Εὔαν. Ἐὰν δὲν ἡμάρτανε τόσον αὐτὴ ὅσον καὶ αἱ ἀπόγονοί της, θὰ ὑπετάσσοντο εἰς τοὺς ἄνδρας των μὲ πᾶσαν εὐκολίαν, χωρὶς καμμίαν ἀντίστασιν καὶ ἀπαρέσκειαν, μὲ ταπείνωσιν καὶ μειλιχιότητα καὶ ἐγκαρδιότητα καὶ καλωσύνην. 

Τώρα ὅμως; Ὤ! τώρα· δὲν βλέπεις, πόσον δύσκολον πρᾶγμα εἶναι νὰ εὑρεθῇ ἓν ἀνδρόγυνον μονοιασμένον; Δὲν παρατηρεῖς, πῶς αἱ γυναῖκες διενεργοῦν σταυροφορίας ὁλοκλήρους διὰ νὰ ἀποκτήσουν, καθὼς λέγουν, δικαιώματα ἴσα μὲ τὸν ἄνδρα; Καὶ δὲν ἀκούεις τὰ καθημερινὰ ἐπεισόδια ποὺ δημιουργεῖ ἡ νέα λεγομένη γυναῖκα, ἡ χειραφετημένη, ἡ σωφραζέττα; 

«Καὶ αὐτός σου κυριεύσει». Ἀλλ’ ἐδῶ, ἀναγνῶστα μου, ὑπονοεῖ ἀκόμη ὁ Θεὸς καὶ τοὺς μυρίους ἐξευτελισμούς, τοὺς ὁποίους ἐπέρασε τὸ γυναικεῖον φῦλον, ἕως ὅτου ἦλθεν ὁ ἐκλεκτὸς ἐκεῖνος τῆς Παρθένου Υἱός, ὁ ὁποῖος ἐτίμησε καὶ ἀνύψωσεν ἐκ νέου τὴν γυναῖκα. 

Ὤ! ναί· πρὶν ἢ ἔλθῃ ὁ Χριστός, ἡ γυνὴ ἐθεωρεῖτο δούλη καὶ ὀλίγον διέφερεν ἀπὸ τὸ κτῆνος. Ὁ ἄνδρας της τὴν περιεφρόνει, τὴν ὕβριζε, τὴν ἐχρησιμοποίει ὡς ὑπηρέτριάν του, καὶ ὅταν τὴν ἐβαρύνετο, τὴν ἐδίωκεν ἀπὸ τὸν οἶκον του διὰ νὰ συζευχθῇ ἄλλην. 

Ἦτο πλάσμα ἀξιοθρήνητον τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἡ γυναῖκα. Ἦτο ὕπαρξις δυστυχής. Τὴν κατάστασιν δὲ αὐτὴν ποῖος τὴν εἶχε δημιουργήσει; Ἡ παράβασις τῆς Εὔας. Καὶ ποῖος τὴν ἐδιώρθωσε; Τὸ σπέρμα τῆς γυναικός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. 

Αὐτή, λοιπόν, ἀναγνῶστα μου, ἦτο ἡ ποινή, τὴν ὁποίαν ὁ Θεὸς ἐπέβαλεν εἰς τὴν Εὔαν. Ποινὴ ἀναμεμιγμένη μὲ ἔλεος· τιμωρία ἀνάμικτος μὲ ἀγάπην. 

Διότι παρατήρησε καλά, ἀδελφέ μου, ὅτι τιμωρεῖ μὲν ὁ Θεός, ἀλλὰ δὲν καταρᾶται. Τὴν τρομερὰν λέξιν «ἐπικατάρατος» μόνον διὰ τὸν ὄφιν καὶ διὰ τὸν κρυπτόμενον εἰς τὸν ὄφιν διάβολον ἐξαγγέλλει τὸ δίκαιον στόμα τοῦ Μεγάλου Κριτοῦ. 

Διὰ τὴν Εὔαν, καθὼς καὶ διὰ τὸν Ἀδάμ, ὁρίζει μίαν τιμωρίαν, ἡ ὁποία βέβαια θὰ πληρωθῇ μὲ δάκρυα καὶ μὲ πόνους καὶ μὲ στεναγμοὺς καὶ μὲ ἱδρῶτας, ἀλλ’ ἡ ὁποία ὅμως εἰς τὸ βάθος της ἔχει κάποιαν ἀνακούφισιν καὶ εἶναι συντροφευμένη μὲ πολλὴν παρηγορίαν, καὶ ἡ ὁποία θὰ παρέλθῃ. 

Ναί, Εὔα· μὲ λύπας θὰ γεννᾷς τὰ τέκνα σου. Ἀλλὰ μόλις τὰ γεννᾷς, ποία ἀνακούφισις καὶ ποία χαρὰ καὶ ποία ἀγαλλίασις θὰ κατακυριεύῃ τὰ μητρικά σου σπλάγχνα καὶ πόσον χαρμόσυνον θὰ φαίνεται εἰς τὰ ὦτα σου τὸ πρῶτον κλαυθμήρισμα, τὸ ὁποῖον θὰ ἐκβάλλῃ τὸ νήπιον, ποὺ ἐν ὠδίναις πολλαῖς ἐγέννησες! 

Ναί· βαρὺς εἰμπορεῖ νὰ φαίνεται εἰς μερικὰς ἀπὸ τὰς θυγατέρας σου ὁ ζυγὸς τῆς ὑποταγῆς πρὸς τὸν ἄνδρα των. Ἀλλ’ ἐπὶ τέλους οἱ ἄνδρες των εἶναι. Δὲν εἶναι οὔτε ξένοι οὔτε ἄγνωστοι τινές. 

Εἶναι ἐκεῖνοι, ποὺ ἐργάζονται διὰ τὴν διατροφὴν τῆς γυναικός των, ποὺ ἐπαναστατοῦν, ὅταν τὰς βλέπουν νὰ κινδυνεύῃ ἡ τιμή των, ποὺ ὅσον σκληροὶ καὶ ἂν εἶναι μερικοὶ ἀπὸ αὐτούς, ἔρχονται ὧραι κατὰ τὰς ὁποίας δεικνύουν ἀληθινὴν λαχτάραν καὶ στοργὴν καὶ ἀγάπην εἰς τὰς γυναῖκας των. 

Καὶ ἡ ὑποταγὴ αὐτὴ τῆς γυναικὸς εἰς τὸν ἄνδρα της πληρώνεται ἀκριβὰ μὲ τὴν ἀγάπην καὶ τὴν ἀφοσίωσιν τοῦ ἀνδρὸς πρὸς τὴν ὑποτασσομένην γυναῖκα του. 

Εὔα, παρηγορήσου! Ὁ Θεὸς σὲ ἐτιμώρησεν, ἀλλὰ δὲν σὲ συνέτριψε. Σὲ ἐπετίμησεν, ἀλλὰ δὲν σὲ ἀπέρριψεν εἰς τὸ διηνεκές. 

Καὶ ἔρχεται τώρα ἡ σειρὰ τοῦ Ἀδάμ. Τί ἀπεφασίσθη καὶ ποίαν δικαιολογίαν προέβαλε διὰ νὰ ἐλαφρώσῃ τὴν θέσιν του ὁ Ἀδάμ; 

Μὲ παρέσυρεν, εἶπεν, ἡ γυνὴ εἰς τὸ ἁμάρτημα. Αὐτή, τὴν ὁποίαν Σὺ ὁ Πλάστης καὶ Δημιουργὸς μοῦ ἔδωκες, αὐτὴ μὲ παρέσυρεν εἰς τὸ νὰ φάγω τὸν ἀπηγορευμένον καρπόν. 

Τί λέγει τώρα ὁ Θεὸς πρὸς τὸν Ἀδὰμ εἰς ἀπάντησιν τῆς δικαιολογίας αὐτῆς; «Ὅτι ἤκουσας τῆς φωνῆς τῆς γυναικός σου, καὶ ἔφαγες ἀπὸ τοῦ ξύλου, οὗ ἐνετειλάμην σοι τούτου μόνου μὴ φαγεῖν, ἀπ’ αὐτοῦ ἔφαγες, ἐπικατάρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου». 

Μὲ ἄλλους λόγους ὁ Θεὸς λέγει εἰς τὸν Ἀδάμ. Σὲ τιμωρῶ ἀκριβῶς διότι ἤκουσες τὴν γυναῖκα σου. Καὶ σὲ κρίνω ἀπὸ τοὺς λόγους τοῦ στόματός σου. Στηρίζω τὴν καταδικαστικὴν ἀπόφασίν μου εἰς τὰ λόγια, τὰ ὁποῖα ἐβγῆκαν ἀπὸ τὸ ἴδιόν σου στόμα. 

Ἡ γυνή σου σὲ προέτρεψε, σὲ παρεκίνησεν, ἀλλὰ δὲν σὲ ἐξηνάγκασε νὰ φάγῃς τὸν καρπὸν τῆς παραβάσεως. Ἦτο βεβαίως σφάλμα της τὸ ὅτι ἐζήτησε νὰ σὲ παρασύρῃ εἰς τὸ κακόν. 

Ἀλλὰ καὶ τὸ ὅτι σὺ τὴν ἤκουσες καὶ ἐθεώρησες τὰ λόγια της σοβαρώτερα καὶ περισσότερον ἀξιόπιστα ἀπὸ τὰ λόγια ἐμοῦ τοῦ Πλάστου σου καὶ Δημιουργοῦ σου, δὲν ἀποτελεῖ ἁμάρτημα, τὸ ὁποῖον νὰ δέχεται δικαιολογίαν. 

«Ἐκ τοῦ στόματός σου κρινῶ σε». Ἀπὸ τῆς ἰδίας σου ὁμολογίας, ἀπὸ τὰ ἰδικά σου λόγια, ἀπὸ αὐτὰ τὰ ὁποῖα σὺ ὁ ἴδιος δὲν ἀρνεῖσαι, ἀλλὰ παραδέχεσαι, θὰ σὲ κρίνω καὶ θὰ σὲ καταδικάσω. 

Ταλαίπωροι ἡμεῖς, ὅσοι εἴμεθα ἔνοχοι καὶ ἁμαρτωλοὶ ἐνώπιον τῆς θείας Δικαιοσύνης! Εἰς τὸ τρομερὸν ἐκεῖνο καὶ φοβερὸν κριτήριον τῆς δευτέρας παρουσίας, ὅταν τὰ κρυπτὰ ἡμῶν δημοσιευθοῦν καὶ γνωστοποιηθοῦν, ποίαν δικαιολογίαν θὰ εὕρωμεν; Ὅ,τι καὶ ἂν εἴπωμεν, θὰ εἶναι εἰς βάρος μας. 

Ἐφ’ ὅσον εἰς τὸν κόσμον τὸν παρόντα δὲν ἐφροντίσαμεν μὲ ἔργα μετανοίας καὶ ἀληθινῆς συντριβῆς νὰ καθαρίσωμεν τὰς ψυχάς μας, εἰς τὸ τρομερὸν ἐκεῖνο κριτήριον ἢ θὰ μείνωμεν ἄφωνοι καὶ βουβοὶ ἤ, ἐὰν εἴπωμεν κάτι πρὸς δικαιολογίαν μας, αὐτὸ θέλει στραφῆ ἐναντίον μας πρὸς μεγαλυτέραν μας καταδίκην. 

Δοῦλε πονηρέ! θὰ εἴπῃ ὁ δίκαιος Κριτής. Δοῦλε πονηρέ, ἐκ τῶν λόγων σου κρινῶ σε καὶ ἐκ τῶν ὁμολογιῶν σου ποὺ κάμνεις σὺ ὁ ἴδιος διὰ τοῦ στόματός σου θὰ στηρίξω τὴν καταδίκην σου. 

Θὰ τρώγῃ τώρα ὁ Ἀδὰμ τὸν ἄρτον αὐτοῦ μὲ ἱδρῶτα πολύν. Διὰ νὰ ἀποκτήσῃ, τὸ ψωμί, τὸ ὁποῖον εἶναι ἀπαραίτητον διὰ τὴν συντήρησίν του, πρέπει νὰ ἐργάζεται. Καὶ νὰ ἐργάζεται βαρειὰ καὶ κουραστικά, ὥστε ἱδρῶτας πολὺς νὰ τρέχῃ ἀπὸ τὸ πρόσωπόν του διὰ νὰ λούῃ τὸ σῶμα του. 

Ἕως ὅτου ἁμαρτήσῃ, ἡ ἐργασία ἦτο ἓν εἶδος διασκεδάσεως δι’ αὐτόν. Μία ἀνακούφισις, ἕνα παιγνίδι, μία εὐχαρίστησις. Θὰ ἐτακτοποιοῦσε καὶ θὰ ἐπεριποιεῖτο τὸν κῆπον τῆς Ἐδὲμ ὁ Ἀδάμ, χωρὶς κανένα κόπον καὶ χωρὶς τὴν παραμικρὰν κούρασιν. Θὰ τὸν ἐφύλαττε καὶ θὰ τὸν ἐφρούρει, χωρὶς καμμίαν δυσάρεστον καὶ ἀνησυχαστικὴν φροντίδα. 

Τώρα ὅμως; Τώρα ποὺ ἡμάρτησε; Τώρα ποὺ ἡ γῆ ἀγριεύει ὕστερα ἀπὸ τὴν κατάραν τοῦ Θεοῦ; Ἂχ τώρα! Ἡ ἐργασία θὰ κουράζῃ, θὰ καταβάλλῃ, θὰ κάμνῃ βαρύτερον καὶ δυσκινητότερον τὸ σῶμα του. Θὰ γυρίζῃ τὸ βράδυ ἀπὸ τὴν ἐργασίαν τῆς ἡμέρας εἰς τὸ σπίτι του ὁ Ἀδὰμ καὶ κάθε ἀπόγονος αὐτοῦ καὶ θὰ ξαπλώνουν τὸ κατακομμένον σῶμα των διὰ νὰ εὕρῃ ἀνάπαυσιν ἀπὸ τὸν βαρὺν κόπον. 

Ἡ ἐργασία εἶναι τώρα καθῆκον καὶ ὑποχρέωσις τοῦ Ἀδὰμ καὶ τοῦ καθενὸς ἀπογόνου του διὰ δύο λόγους καὶ διὰ δύο αἰτίας. 

Πρῶτον διότι ὁ Θεὸς ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν ἔθεσε μέσα εἰς τὸν πανώραιον ἐκεῖνον τῆς Ἐδὲμ κῆπον διὰ νὰ ἐργάζεται καὶ φυλάσσῃ τὸν Παράδεισον. Δεύτερον διότι ὁ Θεός, ὁ δίκαιος Κριτής, κατεδίκασε τὸν ἁμαρτήσαντα ἄνθρωπον, ἵνα ἐργάζεται καὶ μὲ ἱδρῶτα καὶ κόπον πολὺν ἀποκτᾷ τὸ ψωμί του. 

Ἐργάζεσαι καὶ κοπιάζεις καὶ ἀποσταίνεις καὶ ἱδρώνεις καὶ βαρυστενάζεις, κακόμοιρε ἄνθρωπε. Εἶσαι ἔνοχος, ὁ ὁποῖος κατεδικάσθης. Ὑπόφερε ἐν ὑπομονῇ τὴν δικαίαν τιμωρίαν καὶ ποινήν, τὴν ὁποίαν διὰ τὸ ἁμάρτημά σου ὁ δίκαιος Κριτὴς σοῦ ἐπέβαλε. 

Παρατήρησε ἐν τούτοις, ἀδελφέ μου, πῶς καὶ εἰς τὴν παρεκτροπήν μας ἐπάνω, ὅταν ὁ Θεὸς ὡς δίκαιος Κριτὴς ἔρχεται νὰ μᾶς τιμωρήσῃ, δὲν λησμονεῖ τοὺς οἰκτιρμούς Του καὶ τὸ ἔλεός Του καὶ τὴν ἀγάπην Του πρὸς ἡμᾶς. 

Δὲν μᾶς ρίπτει εἰς μίαν ἐξορίαν ἀνυπόφορον διὰ νὰ ἐξοντωθῶμεν εἰς ἔργα καταναγκαστικά, βαρειά, ἀνυπόφορα. Μᾶς ἀφίνει εἰς τὸν ἴδιον τόπον, εἰς τὴν γῆν ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐπλάσθη τὸ σῶμα μας καὶ εἰς τὴν ὁποίαν πρωτοεῖδε τὸ φῶς ὁ γενάρχης μας Ἀδάμ. 

Καὶ ἡ ἐργασία αὐτή, τὴν ὁποίαν εἴμεθα ὑποχρεωμένοι τώρα νὰ κάμνωμεν, διὰ νὰ καλλιεργῶμεν τὴν γῆν, ἀντὶ νὰ φθείρῃ τὸ σῶμα μας, τὸ γυμνάζει καὶ τὸ ἐνδυναμώνει. Κάμνει στιβαρωτέρας τὰς χεῖρας μας, περισσότερον κόκκινον τὸ πρόσωπόν μας, μακροτέραν τὴν ζωήν μας. Ἀνοίγει καὶ τὴν ὄρεξίν μας καὶ κάμνει γλυκύτερον τὸ ψωμί μας καὶ εὐχαριστώτερον τὸ τραπέζι μας. 

Ἂς εἶναι λοιπὸν εὐλογητὸς ὁ Ὕψιστος, ἀδελφέ μου, ὁ ὁποῖος ξεύρει νὰ ἀναμιγνύῃ τὸ πικρὸν μὲ τὸ γλυκύ, καὶ νὰ βάλλῃ ἰατρείαν ἐπάνω εἰς τὸν πόνον, ὥστε καὶ ἀπὸ αὐτὸν νὰ γεννᾶται ὑγεία καὶ ζωή. 

Ἡ τιμωρία, τὴν ὁποίαν ἐπιβάλλει ὁ Θεὸς εἰς τὸν Ἀδὰμ καὶ εἰς τὰ παιδιά του, δὲν περιορίζεται μόνον εἰς τὸ ὅτι μὲ κόπον καὶ ἱδρῶτα πολὺν θὰ ἀποκτοῦν τὸ ψωμί τους. Τὸ ψωμὶ αὐτὸ θὰ τὸ τρώγουν καὶ μὲ λύπας. 

Καὶ ἔτσι ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς δὲν θὰ εἶναι μόνον γεμάτη ἀπὸ κόπους, ἀλλὰ γεμάτη ἀκόμη καὶ ἀπὸ στεναγμοὺς καὶ λύπας. Καὶ τὸ ψωμί μας ἀκόμη δὲν θὰ ζυμώνεται μόνον μὲ ἱδρῶτας, ἀλλὰ καὶ μὲ πικρὰ δάκρυα. 

«Ἐν λύπαις φαγῇ αὐτὸν πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου». Μὲ πόνους, μὲ ἀσθενείας, μὲ πυρετούς, μὲ ἀθυμίαν, μὲ στενοχωρίαν μεγάλην θὰ πλησιάζῃς πολλὲς φορὲς χωρὶς ὄρεξιν, μὲ τὴν βίαν καὶ χωρὶς εὐχαρίστησιν τὴν τροφὴν εἰς τὸ στόμα σου, ἐξαναγκάζων τὸν ἑαυτόν σου νὰ καταπίνῃς αὐτήν. 

Δὲν εἶναι μόνον ὁ κόπος καὶ ὁ μόχθος ἡ ποινή σου, ταλαίπωρε Ἀδάμ. Εἶναι καὶ αἱ λύπαι. Αἱ λύπαι ἀπὸ τὰς ἀσθενείας, τὰς πολυμόρφους καὶ πολυπληθεῖς ἀσθενείας, ποὺ κανένα χέρι ἰατροῦ δὲν εἰμπορεῖ πολλάκις νὰ θεραπεύσῃ οὔτε καὶ νὰ δώσῃ ἀνακούφισιν τινά. 

Αἱ λύπαι ἀπὸ τοὺς θανάτους ἀγαπημένων σου προσώπων, ποὺ ὁ χωρισμός τους σοῦ σχίζει ὡσὰν μαχαῖρι δίκοπον τὴν καρδίαν. 

Αἱ λύπαι ἀπὸ τὰς καταστροφὰς καὶ θεομηνίας ποὺ θὰ παθαίνουν τὰ χωράφια σου καὶ τὰ ἀμπέλια σου καὶ θὰ πηγαίνουν οἱ κόποι σου χαμένοι καὶ τὰ ἔξοδά σου χωρὶς κανένα καρπόν. 

Αἱ λύπαι ἀπὸ τὰς στερήσεις, ἀπὸ τὰς φροντίδας, ἀπὸ τὰς μερίμνας, ἀπὸ τὰς ἀνησυχίας, ἀπὸ τὰς τρικυμίας τῆς ζωῆς. Αἱ λύπαι αἱ συνεχεῖς, ποὺ ἀκολουθοῦν ἡ μία τὴν ἄλλην, ποὺ ἔρχονται πολλὲς φορὲς ἡ μία κοντὰ εἰς τὴν ἄλλην ὡσὰν τὰ κύματα θαλάσσης τεταραγμένης, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἔφυγεν ἡ γαλήνη. 

Αἱ λύπαι ποὺ δὲν σὲ ἀφήνουν νὰ ἀναπνεύσῃς ὀλίγον, νὰ γελάσῃς καὶ σὺ πρὸς στιγμήν, ἀλλὰ σοῦ μεταβάλλουν τὸν βίον εἰς ἀκατάπαυστον ὁδυρμὸν καὶ ἀτελείωτον μοιρολόγι. Αἱ λύπαι, ποὺ διὰ μερικοὺς εἶναι διαρκεῖς, διὰ νὰ ἐφαρμόζεται ἔτσι ὁ λόγος, τὸν ὁποῖον εἶπεν ὁ Ἰώβ: «ὁ δὲ τελευτᾷ ὑπὸ πικρίας ψυχῆς, οὐ φαγὼν οὐδὲν ἀγαθόν». 

«Ἐν λύπαις». Ἐδῶ, εἰς αὐτὴν τὴν ζωήν. Διότι, ὅταν ἀνατείλῃ ἡ ἄλλη, ἀσφαλῶς σεῖς, χείλη πικραμμένα, θὰ γελάσετε καὶ καρδίαι τραυματισμέναι θὰ χαρῆτε. Θὰ ἀποζημιώσῃ ὁ ἀγαθὸς Θεὸς τὸν πόνον τῶν δακρύων σας καὶ θὰ καταπαύσῃ τὸν στεναγμὸν τῶν καταλυπημένων ψυχῶν σας. 

Ἀλλὰ κύτταξε, ἀναγνῶστα μου, πῶς καὶ εἰς τὴν τιμωρίαν, ποὺ ἐπιβάλλει εἰς τὸν Ἀδὰμ ὁ Θεός, δεικνύεται συγκαταβατικός, εὔσπλαγχνος καὶ γεμᾶτος ἀπὸ ἔλεος καὶ οἰκτιρμοὺς πρὸς τὸν δυστυχῆ παραβάτην. 

Ναί· ὁ Θεὸς δὲν καταρᾶται τὸν Ἀδάμ. Καταρᾶται μόνον τὴν γῆν, εἰς τὴν ὁποίαν κατοικεῖ καὶ τὴν ὁποίαν ἐργάζεται ὁ Ἀδάμ. Καὶ τὴν καταρᾶται ὄχι διὰ νὰ ἀνοίξῃ καὶ καταπίῃ τὸν Ἀδάμ. 

Ὄχι διὰ νὰ γίνῃ τάφος, εἰς τὸν ὁποῖον ζωντανὸς νὰ σκεπασθῇ καὶ ἀφανισθῇ ὁ Ἀδάμ. Καταρᾶται τὴν γῆν, μόνον καὶ μόνον διὰ νὰ παύσῃ αὕτη νὰ εἶναι τόπος εὐτυχίας καὶ ἀνέσεως, ὅπως ἦτο πρὸ τῆς παραβάσεως. 

«Ἐπικατάρατος, λέγει ὁ Θεός, ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου. Ἀκάνθας καὶ τριβόλους ἀνατελεῖ σοι, καὶ φαγῇ τὸν χόρτον τοῦ ἀγροῦ...». 

Ἔδωκεν εἰς τὸν Ἀδὰμ ὁ Θεὸς τὴν γῆν διὰ νὰ εἶναι ἄνετος διαμονή του. Διὰ νὰ εὑρίσκῃ ἐν αὐτῇ ἀκόπως κάθε τι ποὺ θὰ καθίστα τὴν ζωήν του εὐτυχῆ. Τώρα ὅμως ἡ ἁμαρτία τοῦ Ἀδὰμ μετέβαλε τὰ πράγματα. Καὶ μετὰ τὴν κατάραν αὐτὴν ποὺ δίδει ὁ Θεός, ἡ γῆ μεταβάλλεται καὶ ἀλλάζει ὄψιν. Ἦτο εὔφορος. Γίνεται τώρα ξηρὰ καὶ ἄγονος. 

Μόνη της προτήτερα ἔδιδε καρποὺς γλυκεῖς καὶ ἀφθόνους καὶ ἐκαρποφόρουν χωρὶς καμμίαν καλλιέργειαν ἐπ’ αὐτῆς τὰ ἥμερα δένδρα. 

Τώρα, ἐὰν ὁ Ἀδὰμ δὲν τὴν ποτίσῃ μὲ πολλοὺς ἱδρῶτας, τὰ ἥμερα γίνονται ἄγρια, τὰ καρποφόρα γίνονται ἄκαρπα καὶ στεῖρα, τρίβολοι δὲ καὶ ἀγκάθια ἀναπτύσσονται γρήγορα καὶ οὕτως εἰπεῖν φυσικὰ ἐπὶ τοῦ χώματος τῆς γῆς. 

Διὰ νὰ δώσῃ τώρα τοὺς χρησίμους καρπούς της ἡ γῆ, πρέπει νὰ καλλιεργηθῇ, πρέπει νὰ ἐργασθῇ πολὺ βαρειὰ ἐπ’ αὐτῆς ὁ δυστυχὴς καὶ ταλαίπωρος ἄνθρωπος. 

Καὶ ἔτσι, ἀδελφέ μου, ἡ ἁμαρτία τοῦ Ἀδὰμ διέφθειρε καὶ αὐτὴν τὴν ὡραίαν γῆν, τὴν ὁποίαν ἔδωκεν εἰς ἡμᾶς ὁ Θεὸς πρὸς κατοικίαν μας. 

Διὰ τὴν παράβασιν αὐτὴν καὶ ὁλόκληρος ἡ κτίσις, καθὼς λέγει ὁ θεῖος Παῦλος, ὑπετάγη εἰς τὴν ματαιότητα. Καὶ εἶναι τώρα καὶ αὐτὴ προωρισμένη εἰς καταστροφήν, διότι ἔτσι ὅπως εἶναι σήμερον δὲν εἰμπορεῖ νὰ χρησιμεύσῃ ὡς πραγματικὴ κατοικία τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ. 

Θὰ ἔλθῃ ὅμως ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποίαν, καθὼς βεβαιοῖ ἡ Γραφή, θὰ καθαρισθῇ διὰ πυρὸς καὶ θὰ ἀνακαινουργωθῇ ἡ γῆ αὐτή, τὴν ὁποίαν ἡ ἁμαρτία μας ἐμόλυνε καὶ ἔκαμεν ἀκάθαρτον. 

Καὶ ἡ ἡμέρα αὐτή, ἀδελφέ μου, θὰ εἶναι ἐκείνη, κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ Κύριος καὶ Σωτὴρ ἡμῶν θὰ ἔλθῃ νὰ ἀποδώσῃ εἰς ἕκαστον κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ, θὰ ἔλθῃ νὰ συνάξῃ καὶ νὰ ξεχωρίσῃ τὰ τέκνα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἀνοίξῃ εἰς αὐτὰ τὰς πύλας τῆς αἰωνίου μακαριότητος καὶ δόξης πλησίον τοῦ οὐρανίου Πατρός. 

Ὁ βίος τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῶν παιδιῶν του δὲν θὰ εἶναι μόνον βίος γεμᾶτος ἀπὸ βάσανα καὶ στεναγμοὺς καὶ λύπας, ἀλλὰ θὰ εἶναι καὶ βίος βραχὺς καὶ ὀλιγοχρόνιος. «Ἕως τοῦ ἀποστρέψαι σε εἰς γῆν, ἐξ ἧς ἐλήφθης», προσέθεσεν ὁ Θεός. 

Θὰ ποτίζῃς δηλαδὴ τὴν γῆν μὲ τοὺς ἱδρῶτας σου καὶ τὸ ψωμί σου μὲ τὰ δάκρυά σου, μέχρις ὅτου τὸ φθαρτὸν καὶ ὑλικὸν σῶμα σου ἐπιστρέψῃ εἰς τὴν γῆν, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐλήφθη. 

Καὶ μόνον λοιπὸν ὁ θάνατος θὰ θέσῃ τέρμα καὶ τέλος εἰς τοὺς στεναγμοὺς τῆς ἀθλίας ζωῆς μας καὶ εἰς τὴν ταλαιπωρίαν καὶ πικρίαν, μὲ τὰς ὁποίας εἶναι ποτισμέναι αἱ ἡμέραι μας. 

Ὁ θάνατος, ὁ μεγάλος αὐτὸς καὶ πικρὸς καὶ φοβερὸς ἐφιάλτης, ποὺ ποτίζει μὲ ἀνυπόφορον πικρίαν καὶ ἀγωνίαν τὰ χείλη μας, αὐτὸς συγχρόνως εἶναι καὶ ὁ ἐλευθερωτής μας. Ὁ ἐλευθερωτής μας ἀπὸ μίαν ζωὴν τυραννικήν, ἡ ὁποία ἀλλοίμονον εἰς ἡμᾶς ἐὰν ἦτο ἀτελείωτος καὶ αἰωνία. 

Ὅσον πικρὸς καὶ ἂν εἶναι ὁ θάνατος, εἶναι ὅμως καὶ εὐεργέτης. Εὐεργέτης βέβαια δι’ ἐκείνους, τοὺς ὁποίους εὑρίσκει πλησίον τοῦ Κυρίου καὶ οἱ ὁποῖοι τὸν περιμένουν ἐν μετανοίᾳ καὶ ἐν πίστει πρὸς τὸν Ἰησοῦν. 

Εὐσπλαγχνία τοῦ θεοῦ καὶ αὐτή, ἀναγνῶστα μου. Μιὰ φορὰ ποὺ ἡ ζωή μας μετεβάλλετο εἰς βασανιστήριον, ὅσον γλυκειὰ καὶ ἂν ἦτο, ἔπρεπε νὰ ἔχῃ ἕνα τέλος καὶ νὰ μὴ σύρωμεν διαρκῶς τὸ καταβασανισμένον σαρκίον μας ἔχοντες ὡς παντοτεινὸν καὶ αἰώνιον κλῆρον τὸν στεναγμὸν καὶ τὸ δάκρυ. 

Ἔγινε θορυβώδης ἡ ζωή μας, ἀλλὰ συγχρόνως ὡρίσθη νὰ εἶναι καὶ βραχεῖα καὶ σύντομος, τόση ὅση θὰ ἐχρειάζετο διὰ νὰ λάβῃ ὁ ἄνθρωπος τὸ μάθημα τοῦ πόσον φαρμακερὴ εἶναι ἡ ἁμαρτία καὶ πόσον πικρὰν κάμνει τὴν ἀνθρωπίνην ζωήν. 

Μὰ ἔλα ποὺ ὁ θάνατος εἶναι καὶ αὐτὸς φαρμακερὸς καὶ πολὺ φοβερός! Ὄχι· δὲν εἶναι ἄλλη δοκιμασία σκληροτέρα καὶ τραχυτέρα εἰς τὸν βίον μας ἀπὸ αὐτὴν ποὺ μᾶς δίδει ὁ θάνατος. Δὲν εἶναι ἄλλο ποτήριον πικρότερον καὶ περισσότερον ἀνυπόφορον ἀπὸ τὸ ποτήριον τοῦ θανάτου. 

Καὶ πῶς ὄχι; Χωρίζει τὴν ψυχὴν ἀπὸ τὸ σῶμα της. Ὑπάρχει ἄλλη πιὸ ἀφύσικη πληγὴ καὶ διάλυσις ἀπὸ αὐτήν; 

Ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον σῶμα καὶ ψυχήν. Ἥνωσε τὰ δύο αὐτὰ μὲ τὸν σκοπὸν νὰ μένουν γιὰ πάντα ἑνωμένα. Ἡ ἁμαρτία μας ὅμως ἀνοίγει τὴν πόρταν εἰς τὸν θάνατον καὶ ὁ φυσικὸς αὐτὸς δεσμὸς τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος δέχεται κτύπημα βαθὺ καὶ τελειωτικόν. 

Χωρίζει ὁ θάνατος τὸν ἄνδρα ἀπὸ τὴν γυναῖκα του καὶ τὴν νεοϋπανδρευμένην νύμφην ἀπὸ τὸν νεαρὸν σύζυγόν της. Χωρίζει τὴν λαχταρισμένη μάννα ἀπὸ τὸ ἀγαπημένον της παιδί· τὸν πολυπικραμμένον ἀδελφὸν ἀπὸ τὸν ἀγαπητὸν ἀδελφόν του. Χωρίζει φίλους, συγγενεῖς ἀγαπημένους καὶ προσφιλεστάτας ὑπάρξεις. 

Καὶ προσθέτει εἰς τὰ δάκρυα τῆς ζωῆς μας καὶ ἄλλα πολὺ πικρότερα καὶ ἀφθονώτερα δάκρυα. Προσθέτει εἰς τοὺς στεναγμούς μας καὶ ἄλλους σπαρακτικωτέρους καὶ πολὺ περισσότερον γοεροὺς ἀναστεναγμούς. Καὶ κάμνει μαύρην τὴν ζωήν μας, ὅπως μαύρη εἶναι καὶ ἡ γῆ, εἰς τὴν ὁποίαν σκάπτεται τὸ μνῆμα μας· ὅπως μαῦρο εἶναι καὶ τὸ κυπαρίσσι ποὺ φυτρώνει ἐπάνω εἰς αὐτό. 

Ταλαίπωρε ἄνθρωπε! Τόσα σὲ περικυκλώνουν καὶ τόσα σὲ κυνηγοῦν, ποὺ σὲ διδάσκουν, πόσον φαρμακερὴ καὶ πόσον καταστρεπτικὴ εἶναι ἡ ἁμαρτία. Σὺ ὅμως δὲν ἐννοεῖς νὰ ξεκολλήσῃς ἀπ’ αὐτήν. 

Ὁ θάνατος, ἰδοὺ ἕνας καρπὸς φαρμακερὸς καὶ πικρός, ποὺ σοῦ τὸν ἐκληροδότησεν ἡ ἁμαρτία. Ἀντὶ λοιπὸν νὰ τὴν ἀποστρέφεσαι καὶ νὰ τὴν μισῇς, τὴν ἐπιθυμεῖς καὶ δὲν τὴν ἀποχωρίζεσαι; 

Εἶσαι γῆ, δηλαδὴ χῶμα, διότι ἀπὸ χῶμα ἐπλάσθη τὸ σῶμα σου, ὦ Ἀδάμ. Εἶσαι γῆ. Εἶναι λοιπὸν ἡ σωματικὴ ζωή σου φθαρτή, ὅπως φθαρτὸν εἶναι καὶ τὸ χῶμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ἐπλάσθη ὁ ὀργανισμὸς τοῦ σώματός σου. 

Ἀλλ’ ὁ Θεός, ὅταν σὲ ἐδημιούργησε, σὲ περιέβαλε συγχρόνως καὶ μὲ μίαν δύναμιν θαυμασίαν, ἡ ὁποία θὰ διετήρει τὸ σῶμα σου εἰς τὴν ἀθανασίαν καὶ θὰ μετέδιδε καὶ εἰς τὸν ὑλικὸν ὀργανισμόν σου τὴν ἀφθαρσίαν. 

Τώρα ὅμως ποὺ ἡμάρτησες καὶ ἐχωρίσθης ἀπὸ τὸν Θεόν· τώρα ποὺ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ σὲ ἐγκατέλιπε καὶ ἐμακρύνθη ἀπὸ τὴν ψυχήν σου, ἔπαυσε καὶ ἡ δύναμις αὐτὴ τῆς ἀθανασίας νὰ ζωογονῇ τὸ ὑλικόν σου σῶμα. 

Καὶ καθὼς τοῦτο εἶναι γῆ, δηλαδὴ φθαρτὴ καὶ διαλυτὴ ὕλη, εἰς τὴν γῆν θὰ ἀπέλθῃ καὶ εἰς τὸ χῶμα θὰ ἐπιστρέψῃ καὶ εἰς τὸ βάθος τοῦ μαύρου τάφου θὰ διαλυθῇ καὶ θὰ ἀποσυντεθῇ. 

«Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ». Ἐὰν λοιπὸν ἐξαιρέσῃς τὴν ψυχήν μας, ἡ ὁποία ἐδημιουργήθη κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, κατὰ τὰ ἄλλα εἴμεθα γῆ καὶ πηλός. Πρόστυχοι καὶ τιποτένιοι, ὅπως τὸ χῶμα. Ἀδύνατοι καὶ ἄδοξοι, ὅπως ὁ πηλός. Ἐλαφροὶ καὶ ἀνίσχυροι σὰν τὴν λάσπη. 

Ὅπως εὔκολα τσακίζεται καὶ σπάζει τὸ πήλινον ἀγγεῖον, ποὺ ὁ κεραμεὺς κατασκευάζει ἀπὸ τὸν πηλὸν τῆς γῆς, ἔτσι εὔκολα σπάζει καὶ ἡ ὑγεία, καὶ ἡ εὐμορφιὰ καὶ ἡ δροσερότης καὶ ἡ ζωὴ τοῦ σώματός μας. 

Εἴμεθα γῆ. Ἕνα μικρὸν κρυολόγημα, ἕνας ἔξαφνος πυρετός, μιᾶς στιγμῆς ἕνα κακὸν συναπάντημα, μία ἀπότομος συγκοπή, καὶ ἀμέσως ὁ πιὸ δυνατὸς ὀργανισμὸς ξαπλώνεται κάτω ἀδύνατος, ἀκίνητος, χῶμα ἐπάνω εἰς τὸ χῶμα τῆς γῆς, βρωμερὸς καὶ δυσώδης, βοῦλκος ἐπάνω εἰς τὸν βοῦλκον τοῦ τάφου. 

Ἰδού, τί εἶσαι, ἄνθρωπε! Δημιούργημα θνητόν, ποὺ διαρκῶς τρέχει διὰ νὰ φθάσῃ εἰς τὸ στόμιον τοῦ τάφου. Τὸ ἐπὶ τῆς γῆς ταξεῖδι σου αὐτὸν ἔχει τὸν τελικὸν καὶ τελευταῖον σταθμόν: τὸν τάφον. 

Βαδίζεις διαρκῶς πρὸς μίαν διεύθυνσιν, χωρὶς καὶ σὺ νὰ τὸ θέλῃς· πρὸς τὴν διεύθυνσιν, ἡ ὁποία πάντοτε σὲ πλησιάζει πρὸς τὸν τάφον. Καὶ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ εἴπῃ, ὅτι ἡ ζωή σου δὲν ἔχει κανένα ἄλλον σκοπὸν παρὰ τὸ νὰ προετοιμασθῇ, ὅπως ἀποθάνῃ εἰρηνικώτερον καὶ ἐναρετώτερον. 

Δι’ αὐτὸ ζῶμεν· διὰ νὰ ἀποθάνωμεν. Φρόντισε λοιπὸν νὰ ἀποθάνῃς ἐν Κυρίῳ, μὲ διαθέσεις εὐσεβεῖς, μὲ συνείδησιν ἤρεμον, μὲ τὴν ψυχὴν ἀνένοχον καὶ λευκήν. 

Ἰδοὺ τί εἶσαι, ἄνθρωπε! Βλέπεις τὸ χῶμα ἐκεῖνο τὸ ψιλὸ ποὺ τὸ σηκώνει πρὸς στιγμὴν ὁ ἄνεμος σὰν σύννεφο, μὰ τὸ ὁποῖον ὕστερα διαλύεται καὶ ξαναπέφτει εἰς τὸ ἔδαφος, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ἐσηκώθη; Ἀκριβῶς σὰν κι’ αὐτὸ ὁμοιάζεις καὶ σύ. 

Χῶμα εἶσαι, τὸ ὁποῖον σηκώνεσαι πρὸς στιγμὴν ἀπὸ τὸ ρεῦμα τῆς ταραχώδους καὶ θορυβώδους ζωῆς παρασυρόμενος, ἀλλὰ διὰ νὰ ξαναπέσῃς μετ’ ὀλίγον εἰς τὴν γῆν, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐλήφθης, διὰ νὰ διαλυθῇς πάλιν ὡσὰν τὸ σύννεφο, ποὺ ἐπάνω εἰς τὴν ἀποξηραμμένην λάσπην σηκώνει ὁ βοριᾶς. 

Ἰδού, τί εἶσαι. Μικρὸν σύννεφον σκόνης, ἐὰν εἶσαι κοινός τις θνητός, ἄσημος καὶ ἀφανής. Μεγαλύτερον καὶ πυκνότερον σύννεφον σκόνης, ἐὰν εἶσαι ἐπίσημός τις καὶ διακεκριμένος ἄνθρωπος. Μήπως καὶ τὸ μεγαλύτερον αὐτὸ δὲν θὰ διαλυθῇ, ὅπως διαλύεται καὶ τὸ μικρότερον ἐκεῖνο; 

Τέλος 5ου κεφαλαίου